Bazı anlar olur; çocuğun yaptığı küçücük bir hata bile içimizde otomatik bir dürtüyü harekete geçirir. “Dur, yanlış yapıyorsun!” demek, çoğu zaman biz fark etmeden dilimizden dökülür. Oysa uzmanlara göre bu hızlı refleks, sandığımız kadar masum olmayabilir.
Çocuğun kendi kendine keşfetmesine izin verilmeden yapılan her müdahale, onun dünyasında bambaşka izler bırakıyor. Peki ebeveynin iyi niyetle attığı bu adımlar aslında çocuk için nasıl bir tablo oluşturuyor?
Neden Hemen Müdahale Etmek Yanlış Olabilir?
Uzmanlar, çocuğun hata yapmasına fırsat tanımadan yapılan her düzeltmenin, “kendi yolunu bulma” becerisini zayıflattığını söylüyor. Çünkü çocuk, düşünecek alan bulamadığında çözümü hep bir başkasında aramaya alışıyor.
Kısacası, çocuğun ayakkabısını yanlış giymesine izin vermeden bizim düzeltmemiz hızlı bir çözüm ama çocuğun öğrenme yolculuğunu kısaltan bir adım oluyor.
Özgüvene Sessiz Bir Darbe
Sürekli düzeltilen çocuklarda zamanla şu düşünce yer etmeye başlıyor:
“Ben beceremiyorum, nasıl olsa biri gelip doğrusunu yapıyor.”
Bu his, özellikle büyüdükçe yerini risk almaktan kaçınan, hata yapmaktan korkan bir tutuma bırakabiliyor. Yapabileceği halde geri duran çocukların çoğunda, kök nedenin bu aşırı müdahaleci yaklaşım olduğu ifade ediliyor.
Hata Yapmak Aslında Bir Öğrenme Aracı
Çocukların hata yapmasını izlemek bazen sabır istiyor; evet. Ama uzmanlara göre hatanın kendisi, öğrenme yolunun en güçlü öğretmeni. Çocuğun bir şeyi yanlış yaptığını kendi deneyimiyle fark etmesi, hem hafızada daha uzun kalıyor hem de sorumluluk duygusunu büyütüyor.
Mesela tişörtünü ters giyen bir çocuğun gün içinde rahatsız olup kendi düzelttiği o an, verilen yüz sözlü uyarıdan daha etkili bir öğrenme sağlıyor.
Sürekli Uyarılan Çocuk Daha Gergin Hissediyor
Ebeveynin iyi niyetle yaptığı sık sık uyarma eğilimi, çocuğun zihninde “Her an yanlış yapabilirim” kaygısına dönüşebiliyor. Bu da özellikle hassas çocuklarda stres birikimine yol açıyor.
Zaman içinde bu baskı, hem okul başarısında hem de sosyal ilişkilerde çekingen davranışlara kadar uzanabiliyor.
Uzmanlar Ne Öneriyor?
- Çocuğun hata anında kendi çözüme ulaşmasını bekleyin; hemen müdahale etmek yerine izleyin.
- Düzeltmeniz gerekiyorsa yargılayan değil, destek veren bir ses tonu kullanın
- Yaptığı küçük hataları bir eksiklik gibi değil, doğal bir öğrenme adımı olarak yorumlayın.
- Başarılı olduğu anları fark edip takdir ederek güven duygusunu güçlendirin.
Uzmanlara göre çocukların hata yapmasına izin vermek, onların özgüvenini, sorun çözme becerisini ve içsel dayanıklılığını büyüten en doğal adımlardan biri.
