Çocuklara sevimli, eğlenceli ve masum gibi gelen bu oyuncakların aslında çok daha derin bir etkisi var. Özellikle “şans kutusu”, “sürpriz yumurta” ya da “rastgele çıkan figür” gibi konseptler, küçük yaşta çocukların beyninde “ödül beklentisi” döngüsünü başlatıyor. Bu da ilerleyen yıllarda bahis, kumar veya çevrimiçi oyun bağımlılığına dönüşebilecek davranışların ilk adımı olabiliyor.
Beyinde Ödül Mekanizması Erken Yaşta Şekilleniyor
Prof. Dr. Nevzat Tatar, çocuk beynindeki “ödül merkezi”nin oldukça hassas ve erken yaşlarda şekillendiğini belirtiyor. Özellikle hangi oyuncağın çıkacağını bilmeden alınan kutular, çocukların dopamin salgısını tetikliyor ve onları sürekli “bir sonrakini deneme” dürtüsüne itiyor.
“Çocuk bu döngüye ne kadar erken girerse, ilerleyen yıllarda riskli davranışlara da o kadar açık hale gelir. Bugün masum gibi görünen bir oyuncak, yarın kumar ya da bahis bağımlılığının başlangıcı olabilir.” – Prof. Dr. Tatar
Oyuncak Sektöründe Tehlikeli Trend: “Şans Unsuru”
Son yıllarda oyuncak sektöründe sıkça gördüğümüz “koleksiyon tamamla”, “sürpriz figür” ya da “şans kutusu” gibi pazarlama taktikleri, çocuklara farkında olmadan “yeniden deneme” davranışını aşılıyor. Bu davranış, kumarın en tehlikeli alışkanlıklarından biri olan “bir dahaki sefere kazanırım” düşüncesiyle neredeyse birebir aynı.
Prof. Dr. Tatar bu noktaya özellikle dikkat çekiyor:
“Çocuklar istedikleri figürü elde etmek için defalarca aynı ürünü alıyor. Bu davranış zamanla bağımlılığa dönüşebilecek bir alışkanlığın temelini oluşturuyor.”
Ailelere Uyarı: Oyuncak Seçimi Sanıldığından Daha Önemli
Uzmanlara göre ebeveynler, çocuklarının bu tür oyuncaklarla tanışmasını en baştan engelleyerek çok önemli bir adım atabilir. Prof. Dr. Tatar’ın ailelere önerileri şöyle:
- Oyuncak alırken şans ya da rastgelelik içeren ürünlerden uzak durun.
- Çocuğunuza ödül ve sabır kavramlarını öğretin, “her zaman kazanılamayacağını” anlatın.
- Alışveriş sırasında çocuğunuzla neden o oyuncağı istediği üzerine konuşarak tüketim bilinci kazandırın.
- Problem çözme becerisini geliştiren, eğitici ve tekrar satın alma isteği yaratmayan oyuncakları tercih edin.
Bugün masum bir oyuncak gibi görünen şey, yarın çok daha ciddi bir bağımlılığın ilk adımı olabilir. Prof. Dr. Nevzat Tatar’ın uyarısı açık: “Şans temalı oyuncaklar, çocukların geleceğini etkileyebilecek tehlikeli bir alışkanlığın temelini atabilir.”
