İsviçre’nin güneyinde, Alpler’in kalbinde yer alan Valais kantonundaki Blatten köyü, yaşanan buzul çökmesi sonucu neredeyse tamamen yok oldu. Felaket, dünya genelinde giderek artan iklim tehlikelerine ve küresel ısınmanın yıkıcı etkilerine bir kez daha dikkat çekti.
Uzmanlara göre, buzulların çökme biçimi bölgesel farklılıklar gösterse de hemen her olayın merkezinde iklim değişikliği yer alıyor. Alaska Fairbanks Üniversitesi’nden fizik profesörü Martin Truffer, İsviçre’deki çöküşün, permafrost adı verilen donmuş toprak tabakasının erimesiyle oluştuğunu belirtti. Bu erime, Birch Buzulu üzerindeki kaya kütlesini istikrarsız hale getirerek büyük bir çöküşe yol açtı.
Köy Tahliye Edildi, Hayvanlar da Kurtarıldı
Truffer, olaydan haftalar önce buzuldaki hareketlenmenin arttığını ve riskin büyüdüğünü söyledi. Tehlikenin boyutları netleşince yetkililer, Blatten köyünde yaşayan yaklaşık 300 kişiyi ve hayvanları güvenli bölgelere tahliye etti.
Geçmişte benzer olayların Alaska'nın Juneau kentinde de yaşandığını aktaran Truffer, buzulun altına sızan suyun tüm yapıyı yerinden oynatabileceğini vurguladı. Ayrıca, mevcut sıcaklık artışlarının bile birçok buzulun yok olması için yeterli olduğunu ifade etti.
“Buzullar Kararsız Hale Geldi”
Ohio State Üniversitesi’nden buzul araştırmacısı Lonnie Thompson ise buzulların bazı durumlarda olağanüstü bir hızla çöktüğüne dikkat çekti: “Buzullar artık kararsız. Bu durum giderek daha ciddi bir tehlike haline geliyor. Binlerce insan büyük risk altında.”
Araştırmalar, buzulların erimesinin deniz seviyelerini yükselteceğini, iç bölgelerde yaşayan ve buzullardan gelen tatlı suya bağımlı toplulukları doğrudan etkileyeceğini gösteriyor.
Geçmişteki Yıkıcı Örnekler
Blatten felaketi, son yıllarda yaşanan benzer doğa olaylarını da akıllara getirdi. 2022 yazında İtalya'nın Dolomit Dağları'ndaki Marmolada Buzulu’ndan dev bir parça kopmuş, olayda 11 kişi hayatını kaybetmişti. 2016 yılında Tibet'teki bir buzulun aniden çökmesi sonucu 9 kişi ölmüş, birkaç ay sonra aynı bölgede ikinci bir çöküş daha yaşanmıştı.
Peru’da 2006’da meydana gelen buzul çökmesi, tsunami etkisi yaratmış, nisan ayında ise bir buzul gölünün taşması toprak kaymasına yol açarak iki kişinin ölümüne neden olmuştu.
Buzul Erimesi Durmayacak
Bilim insanları, fosil yakıtların yakılmasıyla atmosfere salınan sera gazlarının küresel sıcaklık artışını tetiklediğini ve bunun da buzulların kitlesel kaybına neden olduğunu belirtiyor. Alpler'deki buzullar 1950’den bu yana yüzeylerinin yarısını kaybetti. İsviçre, 2022’de buzullarının %6’sını, 2023’te ise %4’ünü yitirdi.
Peru’nun buzullarında da kayıp yaşanıyor. Son 60 yılda buzul yüzeyinin %50’den fazlası ortadan kayboldu. Science dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre, mevcut sıcaklıklar sabit kalsa bile dünya genelindeki buzulların %40’ı önümüzdeki yıllarda yok olabilir.
Valais yetkilileri, Blatten köyünün içinde bulunduğu Lötschental bölgesini “özel durum” ilan etmişti. 19 Mayıs’ta köy neredeyse tamamen boşaltıldı. 28 Mayıs günü yerel saatle 15.30’da ise korkulan gerçekleşti; Birch Buzulu’nun devasa bir bölümü çöktü ve köyü tehdit eden yıkım tamamlandı.
