İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, batı medyasına verdiği röportajda, Tahran’ın nükleer müzakerelere ilişkin yeni ve sert koşullar belirlediğini açıkladı. Erakçi, özellikle Trump yönetimi ile görüşmelerin yeniden başlaması için ABD’nin ciddi güven artırıcı adımlar atması gerektiğini vurguladı.
“Savaşın Zararlarını Karşılamadan Müzakere Başlamaz”
Erakçi, geçtiğimiz aylarda yaşanan 12 günlük çatışmaya atıfta bulunarak, “ABD, nükleer müzakereler başlamadan önce bu savaşın yol açtığı zararları tazmin etmeyi kabul etmelidir.” dedi. Gelecekte benzer saldırıların tekrarlanmayacağına dair Washington’dan açık güvence beklediklerini ifade etti.
Trump’ın Talebiyle Anlaşma Mümkün Değil
İranlı Bakan, Trump’ın “sıfır uranyum zenginleştirme” şartı sürdükçe herhangi bir anlaşmanın mümkün olmayacağının altını çizdi. Ayrıca Avrupa ülkelerinin de etkisiz kaldığını belirterek, “Avrupalılar ne yaptırımları kaldırabilir ne de başka bir adım atabilir. Eğer yaptırımların geri getirilmesi mekanizmasını işler hale getirirlerse, bu onlar için yolun sonu olur.” diye konuştu.
İsrail Saldırısı Müzakereleri Durdurdu
İran ile ABD arasında süren nükleer görüşmeler, 13 Haziran’da İsrail’in İran’a düzenlediği saldırı sonrasında tamamen durdu. Bu gelişme, hem ABD hem de Avrupa ile yürütülen diplomatik temasların askıya alınmasına yol açtı.
Snapback Endişesi
Tahran yönetimi, 2015’te imzalanan nükleer anlaşmada yer alan ve BM yaptırımlarının yeniden uygulanmasını sağlayan “tetik mekanizması” (snapback) maddesinin Avrupa tarafından işletilmesinden kaygı duyuyor. Bu maddenin süresi 18 Ekim’de dolacak. Çözüm bulunamazsa Avrupa ülkelerinin bu tarihi beklemeden mekanizmayı devreye sokabileceği belirtiliyor.
2015 Anlaşmasının Geçmişi
İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 2015’te imzalanan anlaşma, İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırması karşılığında yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. Ancak ABD, 2018’de anlaşmadan çekilerek yaptırımları yeniden uygulamaya başladı. Avrupalı ülkeler ABD’nin adımına karşı çıksa da yaptırımların etkilerini hafifletecek bir çözüm üretemedi.
Bu süreçte İran, anlaşmadaki yükümlülüklerini kademeli olarak askıya aldı ve yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme faaliyetlerine hız verdi. Avrupa ise zaman zaman “snapback” mekanizmasını devreye sokma tehdidinde bulunuyor. Ancak Erakçi, Avrupalıların artık anlaşmadaki taraf konumlarını kaybettikleri için böyle bir adımı atabilecek hukuki dayanağa sahip olmadığını savunuyor.
