Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Tufan Erhürman, Kıbrıs meselesine yönelik kapsamlı çözüm müzakerelerinin başlaması için hazırladıkları dört maddelik metodoloji önerisine ilişkin yaptığı değerlendirmede, “Bu dört adımın tamamı hayata geçmeden kapsamlı çözüm sürecine başlamamız mümkün değil” açıklamasında bulundu.
Erhürman, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) lideri Nikos Hristodulidis ve Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Temsilcisi Mara Angela Holguin Cuellar ile gerçekleştirdiği üçlü toplantının ardından konuştu. Yaklaşık 3 saat süren görüşmede, hellim tescili, geçiş kapılarının durumu ve siyasi eşitlik gibi başlıklarda sınırlı ilerleme kaydedildiğini belirten Erhürman, kapsamlı çözüm hedefine yönelik sürecin henüz çok erken aşamada olduğunu vurguladı.
Toplantı öncesinde iki liderle birlikte Kayıp Şahıslar Komitesi’ni ziyaret ettiklerini hatırlatan Erhürman, hem Kıbrıslı Türk hem de Kıbrıslı Rum kayıplara ilişkin yürütülen çalışmalar hakkında bilgi aldıklarını ifade etti. Komiteyle ilgili son dönemde yaşanan gelişmelerin kendilerini endişelendirdiğini söyleyen Erhürman, “İki lider olarak Kayıp Şahıslar Komitesi’nin faaliyetlerine desteğimizi bir kez daha teyit ettik” dedi.
Erhürman, görüşmeye üç ana başlıkla gitti
Cumhurbaşkanı Erhürman, üçlü görüşmeye kendi açılarından üç ana başlıkla gittiklerini belirterek, bunların Kıbrıs sorununun kapsamlı çözümüne yönelik dört maddelik metodoloji önerisi, Tatar-Hristodulidis döneminde başlamış güven artırıcı önlemler ve ilk toplantıda sundukları 10 maddelik güven artırıcı öneri paketi olduğunu açıkladı. Erhürman, Hristodulidis'in bu kez kendi öneri paketini de masaya getirdiğini, ancak bu önerileri ilk kez dinledikleri için bugün detaylı bir müzakere yapılmadığını, teklifleri "not edip çalışmak üzere aldıklarını" belirtti.
Somut ilerleme sağlanan başlıkların başında hellim tescilinin geldiğini aktaran Erhürman, "On maddelik önerimizin içinde yer alan hellim tescili konusunda, Ocak sonuna kadar tamamlanması yönünde bir netleşme oldu. Bu, üreticilerimiz açısından önemli bir tarihtir" dedi.
Geçiş kapıları ele alındı
Erhürman, geçiş kapılarına ilişkin de önemli adımlar atıldığını belirterek Metehan’da 7 kabinin faaliyette olduğunu ve bunların görevini sürdüreceğini söyledi. Ayrıca lisans ve ruhsat işlemlerinin yalnızca Metehan’la sınırlı kalmayıp Bostancı ve Derinya’da da yapılabilmesi konusunda mutabakat sağlandığını, bu düzenlemenin Metehan’daki yoğunluğu azaltmasının öngörüldüğünü ifade etti. Tüm geçiş noktalarında personel takviyesi yapılması yönünde de ortak görüş oluştuğunu kaydetti.
Haspolat’taki arıtılmış suyun kuzeye taşınması ve ara bölgede planlanan güneş enerjisi santrali projelerinin de masada olduğunu aktaran Erhürman, bu başlıklarda daha kapsamlı ve teknik çalışmaların sürdürüleceğini dile getirdi.
"Temel hedef, Kıbrıs sorununun çözümüdür"
Görüşme sonrası yayınlanacak olan ortak açıklama metninde de görülebileceği üzerine temel hedefin yalnızca güven artırıcı önlemler olmadığını vurgulayan Erhürman, "Temel hedef, Kıbrıs sorununun çözümüdür. Güven artırıcı önlemler bir numaralı hedef değil, çözüm hedefinin önünü açacak adımlardır" dedi.
"Dört adımın dördü de devreye girmeden kapsamlı çözüm müzakeresine başlamamız söz konusu olmayacak"
Liderlerin, siyasi eşitliğe dayalı bir çözüm hedefini tekrar teyit ettiklerini söyleyen Erhürman, ortak açıklamada, çözümün BM Güvenlik Konseyi kararlarında tanımlandığı şekliyle siyasi eşitliğe dayalı olacağı ifadesinin yer aldığını belirtti. Erhürman, ortak açıklamada, "iki toplumlu, iki bölgeli federasyon" gibi modeli tarif eden ibarelerin yer almadığını, "siyasi eşitlik" vurgusunun BM Güvenlik Konseyi kararlarına atıfla yapıldığını, ancak bunun doğrudan bir çözüm modeli dayatmadığını söyledi.
Erhürman, kendi açıkladıkları metodolojide "siyasi eşitlik" başlığının sadece yarısının ortak açıklamaya yansıtıldığını, dönüşümlü başkanlık kısmının ise henüz metne girmediğini ifade etti. Cumhurbaşkanı Erhürman, Kıbrıs sorununun kapsamlı çözümü için önerdikleri dört adımlı metodolojiyi de yeniden hatırlatarak, siyasi eşitliğin müzakere masasına oturmadan başta kabul edilmesi, zaman sınırlı bir müzakere sürecinin tanımlanması, bugüne kadar varılmış yakınlaşmaların kabul edilmesi ve sürecin sonunda yine çözüme ulaşılamazsa Kıbrıslı Türklerin bugünkü statükoya geri dönmeyeceğinin garanti altına alınması olduğunu aktardı.
Erhürman, "Bu dört maddenin bugün itibarıyla sekizde birindeyiz. Birinci maddenin de sadece ilk yarısı, yani BM Güvenlik Konseyi kararlarındaki siyasi eşitlik tanımı metne girmiş durumda. Dönüşümlü başkanlık yok. Dolayısıyla bizim açımızdan birinci madde tamamlanmış değil. Dört adımın dördü de devreye girmeden kapsamlı çözüm müzakeresine başlamamız söz konusu olmayacak" dedi.
"Müzakere olsun diye müzakere etmek istemiyoruz"
Basın mensuplarının sorularını da yanıtlayan Erhürman, garantiler "sıfır asker, sıfır garanti" gibi başlıkların bu toplantıda gündeme gelmediğini vurguladı. Hristodulidis'in getirdiği paketin, kendi on maddelik güven artırıcı önlemlerinin muadili niteliğinde olduğunu, kapsamlı çözüm müzakerelerinin esas parametreleriyle doğrudan ilgili olmadığını söyledi.
Erhürman, amaçlarının yalnızca yeniden müzakere masasına oturmak olmadığını vurgulayarak, "50 yıldır çözüm çabaları sürüyor ve sonuç alınamıyor. ‘Müzakere olsun diye müzakere' etmek istemiyoruz. Bizi çözüme götürecek bir müzakere masası istiyoruz. Bu yüzden önce doğru metodolojinin kabul edilmesi gerekir. Bizim pozisyonumuz değişmedi" dedi.
Hellim tescili ve geçiş kapılarıyla ilgili atılan adımları "önemli ama sınırlı" olarak niteleyen Erhürman, günlük hayatı biraz rahatlatan bu ilk somut adımların ardından, geçiş noktaları, ara bölgede güneş enerjisi santrali ve diğer güven artırıcı önlemler üzerinde daha kapsamlı ilerleme hedeflediklerini söyledi.
