İklim için 350 Derneği ile Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği’nin (SEFiA) hazırladığı “İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Araştırması: BIST 30 Şirketlerinin 2024 Yılı Görünümü” başlıklı rapor yayımlandı. Dördüncü kez hazırlanan çalışmada, söz konusu şirketler iklim değişikliğiyle mücadele ve sürdürülebilirlik yaklaşımları açısından kapsamlı biçimde değerlendirildi.
Raporda, şirketlerin fosil yakıt yatırımlarıyla ilişkileri, net sıfır ve karbon nötr hedefleri, karbon ayak izi raporlamaları, temiz enerji yatırımları, enerji verimliliği uygulamaları ile çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) performansları olmak üzere 5 ana kriter esas alındı.
ESG risk dağılımında kısmi iyileşme
Sustainalytics ESG risk derecelendirmelerine göre, 2023’te yüzde 46 olan “ciddi ve yüksek risk” grubundaki şirket oranı, 2024’te yüzde 24’e geriledi. Düşük risk grubundaki şirketlerin oranı yüzde 12’den yüzde 16’ya yükselirken, şirketlerin yüzde 60’ının orta risk grubunda yer aldığı tespit edildi.
2023 yılında da endekste bulunan şirketlerden 13’ünün ESG risk notunu koruduğu belirtilirken, BİM, Şişecam ve Türk Hava Yolları’nın performanslarını iyileştirdiği kaydedildi. Enka İnşaat, Ereğli Demir Çelik ve Sabancı Holding ise ESG risk notu gerileyen şirketler arasında yer aldı.
Bu yıl ilk kez değerlendirilen Anadolu Efes, Çimsa, TAV Havalimanları, Türk Telekom ve Ülker Bisküvi’nin orta risk grubunda bulunduğu, Migros’un ise düşük ESG risk seviyesinde olduğu aktarıldı. Astor Enerji’nin ise iki yıldır raporlama yapmadığı belirlendi.
Net sıfır ve karbon nötr hedeflerinde tablo
Rapora göre, net sıfır hedefi için tarih açıklayan şirket sayısı 16 oldu. Anadolu Efes 2030 yılını hedef olarak belirlerken, 15 şirket 2050’yi işaret etti. Kardemir’in hedef yılı ise 2053 olarak açıklandı. Buna karşılık, 10 şirketin net sıfır için herhangi bir tarih paylaşmadığı görüldü.
En erken 2030 olmak üzere 7 şirketin karbon nötr hedefi bulunurken, 4 şirketin net sıfır ya da karbon nötr hedefi olmadığı tespit edildi. Karbon Saydamlık Projesi (CDP) kapsamında iklim değişikliği ve su güvenliği raporlaması yapmayan şirket sayısı 8 olurken, yalnızca iklim değişikliği raporu sunan şirket sayısı 3 olarak kaydedildi. TAV Havalimanları’nın ise ilk kez CDP raporlaması yaptığı bildirildi.
Emisyon raporlamasında son durum
2024 verilerine göre, 23 şirket Kapsam 1 ve Kapsam 2 sera gazı emisyonlarını raporlarken, Kapsam 3 emisyonlarını raporlayan şirket sayısı 15 oldu. Şişecam, tüm değer zinciri emisyonlarını raporlayan tek şirket olarak öne çıktı. Koza Altın ise Kapsam 1 ve 2 emisyonlarını bu yıl ilk kez raporladı.
Rapora ilişkin değerlendirmelerde bulunan İklim için 350 Derneği Koordinatörü Efe Baysal, şirketlerin iklim kriziyle mücadelede henüz yeterli seviyeye ulaşamadığını belirterek, net sıfır hedefi açıklamayan şirket sayısının bu alandaki yapısal sorunları gözler önüne serdiğini vurguladı.
SEFiA Kıdemli Analisti Evrim Özyorulmaz Akcura ise ESG risk dağılımındaki iyileşme ve raporlama kapsamının genişlemesinin olumlu bir tablo sunduğunu ancak sürdürülebilirlik olgunluğunun BIST 30 genelinde henüz dengeli bir seviyeye ulaşmadığını ifade etti. Akcura, tam uyumlu bir dönüşüm için şeffaflık, tutarlılık ve hedef netliğinin güçlendirilmesi gerektiğini kaydetti.
