Asgari ücret tartışılırken o nokta gözden kaçıyor! İşte o konu

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2020 yılı asgari ücretini belirlemek için ikinci toplantısını dün TÜRK-İŞ'in ev sahipliğinde gerçekleştirdi. Komisyon haftaya salı günü TİSK'te üçüncü toplantısını yapacak, ayın son haftasındaki dördüncü toplantıda ise yeni asgari ücret belli olacak.

Asgari ücret, ülke genelinde uygulanacak taban ücreti belirliyor. Asgari ücret artışlarının yeterli olup olmadığı haklı olarak sürekli tartışılıyor. Kanunen asgari ücretin altında işçi çalıştırılması yasak. İş yeri sendikalı değil ise asgari ücretin üstündeki ücreti artırıp artırmamak tamamen işverenin inisiyatifinde.

Örneğin, 2 bin 20 TL olan net asgari ücret 2 bin 500 TL’ye çıkartıldığında, 1 Ocak 2020’den itibaren 2 bin 500 liranın altındaki tüm ücretler bu seviyeye yükseltilmek zorunda. Ancak, sendikasız bir iş yerinde halen 2 bin 500 lira, yani asgari ücretin yaklaşık yüzde 20 üzerinde net ücret ödeyen işveren bu rakamı 2020 yılında artırıp artırmamakta serbest.

İşçi ücreti beğenmezse iş bırakıp başka işyerine gider, başka iş yerine gidemeyen işçi ise ikinci yıl da aynı ücretle çalışmaya devam eder. Asgari ücret ile ortalama ücret arasındaki makas hızla kapanmaya başladı. DİSK Araştırma Merkez 2020 yılı Asgar Ücret Raporu’nda Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması verilerine dayanarak bir hesaplama yaptı.

Buna göre, 2006 yılında net asgari ücret 380.4 TL iken, ortalama aylık ferdi maaş ve ücret gelir 755.8 TL oldu. Ortalama aylık ferdi maaş ve ücret gelir, Türkiye’de işçi ve memurların ortalama aylık gelirin ifade ediyor. Anlatım kolaylığı olsun diye bunu ortalama ücret olarak adlandıralım. 2006 yılında asgari ücret ortalama ücretin yüzde 50’si düzeyinde kalırken, ortalama ücret asgari ücretin 1.99 katı oldu.

Ortalama ücretin asgari ücrete oranı 2007 yılında 2.13’e çıkarak, 2006-2018 döneminin en yüksek seviyesini gördü. Bu oran 2014 yılında 1.95, 2015 yılında ise 1.93 olarak hesaplandı. Asgari ücretin yüzde 30 oranında arttığı 2016 yılında ortalama ücretler aynı oranda artmadığı için ortalama ücretin asgari ücrete oranı 1.56’ya geriledi. Oran 2017’de 1.63, 2018 yılında da 1.56 oldu. Başka bir ifadeyle asgari ücret ortalama ücretin yüzde 50’ler seviyesinden yüzde 64’e çıktı. Daha çok kişi giderek asgari ücrete yakın düzeylerde ücret alır hale geliyor.

u003cbu003eKADINLARIN ÜCRETİ ASGARİ ÜCRETE DAHA YAKIN u003c/bu003eAraştırmaya göre, kadınların geliri asgari ücrete daha yakın seyrediyor. 2006 yılında kadınların ortalama aylık ücret ve maaş geliri asgari ücretin 1.81 katı iken, 2018 yılında bu oran 1.38 katı düzeyine geriledi.

Başka bir ifadeyle, kadınların ortalama aylık ücretler asgari ücretin sadece yüzde 38 üzerinde bulunuyor. Erkeklerin aylık ortalama ücretleri kadınlara göre biraz daha iyi durumda seyrediyor. 2006 yılında Erkeklerin aylık ortalama ücretleri asgari ücretin 2.03 katı iken, 2018 yılında bu oran 1.64’e geriledi.

u003cbu003eVERGİ TARİFESİ NE OLACAK? u003c/bu003eAsgari ücretteki artışın yanı sıra 2020 yılı için belirlenecek gelir vergisi diliminin ne olacağı da çalışanların cebine girecek para açısından belirleyici olacak. 2019 yılında 18 bin liraya kadar olankazançlardan yüzde 15, 18-40 bin lira arasındaki kazançlardan yüzde 20, 40-148 bin lira arasındaki kazançlardan yüzde 27, 148 bin lirayı aşan kazançlardan yüzde 35 oranında vergi alınıyor.

Gelecek yıl 500 bin lirayı aşan kazançlardan yüzde 40 oranında vergi alınacak. Ancak, düşük ücretlileri ilk vergi dilimi ilgilendiriyor. Brüt ücretten yüzde 15 oranındaki sosyal güvenlik ve işsizlik sigortası primleri düşüldükten sonra kalan tutar verginin matrahını oluşturuyor. Örneğin, 2019 yılında asgari ücretlilerin aylık vergi matrahı 2 bin 174 TL. Yüzde 15 vergiye tabi kazanç tarifesi 18 bin lira değilde 26 bin lira olsaydı, asgari ücretle çalışanlar yüzde 20 vergi dilimine girmeyecekti.

Ancak, 18 bin lira olarak belirlendiği için eylül ayından itibaren yüzde 20 vergi dilimine girdiler. Eylül ayından yıl sonuna kadar, çocuk sayısına göre fazladan yıllık 405 liraya kadar ilave vergi ödeyecekler.

İlk gelir vergisi dilim tarifesinin brüt asgari ücrete oranı 2002 yılında 15.1, 2003 yılında 16.3 kat seviyesinde bulunuyordu. Bu oran yıllar içinde azalarak 2013 yılında 10.5 kata, 2016 yılında 7.7 kata, 2019 yılında da 7.0 kata geriledi. (Habertürk)