Hilal' ve ‘Nal'a benzeyen Türkiye'de neredeyse bir örneği olmayan, Osmanlı döneminde kadın hapishanesi olarak kullanılan yaklaşık 200 yıllık Gemli Tabya, gözler önünde yok oluyor. Restore edilmesi için birçok proje yapılan ve ancak yapılan projelerin bir türlü hayata geçirilmemesi dolayısıyla kendi geleceğine terk edilen Gemli Tabya, her geçen gün biraz daha yıkılıyor.
1854 yılında Kerim Paşa tarafından yaptırılan ve 1855 Osmanlı-Rus Savaşı, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, 1918-1920 Osmanlı-Ermeni Savaşı'nda kullanılan ve günümüze kadar ayakta kalan Gemli Tabya turizmcileri de harekete geçirdi.
Kars Kültür ve Turizm Uzmanı Mehmet Duman, Gemli Tabya'nın turizme kazandırılmasının kentte önemli katkı sağlayacağını belirtti.
Kültür ve Turizm Uzmanı Mehmet Duman, "Kars kültür turizmi kaynakları açısından en önemli şehirlerden biridir. Kendi içinde barındırmış olduğu 49 tabya Türkiye'de bir ilk olarak özellik taşımaktadır. Bu tabyalardan Harp Müzesi ve Peynir Müzesi olarak restore edilmiş şuan uluslararası turizme hitap eden bir özelliğe sahip, müzelerimiz mevcuttur. Gemli Tabya kendi özelliği ve lokasyonu açısından tarihle iç içe adeta ve bulunduğu konumla gerçekten dışarıdan gelen konuklarımızı keyifli bir geziye hitap edecek bir konuma sahip, bu açıdan gemli tabyanın çok kısa sürede restore edilip gerek sanatsal anlamda, mimari açıdan Kars'ın özellikle Baltık mimarisi açıcından özelliği de çok iyi, mimarlık üzerine de bir proje yapılabilir. Ya da farklı bir şekilde turizme kazandırılabilir" dedi.
“Tarihin göz kamaştıran mirası”
Öte yandan Kars, tarihte birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve bu medeniyetlerden kalma pek çok mimari eserle doludur. At nalı şeklindeki bu tabya da, Kars'ın askeri mimari mirasındaki en nadide örneklerden biri. 19. yüzyılda Osmanlılar tarafından, Rus işgaline karşı savunma amacıyla inşa edilen bu tabya, sadece bir askeri yapı olmanın ötesinde, döneminin mühendislik ve mimari anlayışını gözler önüne seriyor. Bu özgün tasarımıyla benzerlerinden ayrılan tabya, yıllardır ilgisizlik ve bakımsızlık nedeniyle yıpranmış durumda. Duvarları yıkılmış, iç kısımları harabeye dönmüş olan yapı, acil bir restorasyon projesine ihtiyaç duyuyor.
