Topkapı Sarayı’ndaki Mabeyn bölümünü Harem-i Hümayun’a bağlayan tarihi geçit, özgün dokusu korunarak Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi olarak düzenlendi.
Galeri, İznik’ten Kütahya’ya uzanan çini sanatındaki üslup ve teknik dönüşümü tek rota üzerinde izleme imkanı sunuyor. Tematik yerleşim sayesinde ziyaretçiler, saray mimarisindeki kullanım bağlamını ve çini üslubundaki değişimi adım adım takip edebiliyor.
uzun yıllar unutulmuş bir mekandı
Milli Saraylar Başkanı Dr. Yasin Yıldız, galerinin açılışında yaptığı açıklamada, Mabeyn Yolu’nun Topkapı Sarayı’nın gizemli köşelerinden biri olduğunu belirterek, "Burası padişahın özel kullandığı dairelerle, haremi birbirine bağlayan çok önemli bir koridor ama daha sonraki yüzyıllarda kullanım dışında kalmış ve uzun yıllar unutulmuş bir mekandı." dedi.
Yıldız, restorasyon kapsamında koridoru çini galerisi olarak düzenlediklerini aktararak şunları söyledi:
Çiniler gerçekten Topkapı Sarayı başta olmak üzere Milli Saraylar Koleksiyonu'nun çok önemli bir parçası. Tabii buradaki çiniler, dekoratif olarak mekanlarda kullanılmış çinileri kapsıyor. Bu noktada Topkapı Sarayı oldukça zengin bir çini koleksiyonuna sahip. Bilhassa inşa edildiği dönemlerde ve 16. yüzyıldaki yeniden yapılanmasında Türk çini sanatının en zirve dönemi olduğu düşünülürse bu çeşitlilik daha iyi anlaşılabilir.
Yıldız ayrıca, galeride İznik ve Kütahya çinilerinin çok özel örneklerinin yer aldığını, bazı parçaların daha önce depolarda bulunduğunu ve ziyaretçilerin görme şansının az olduğunu belirtti.
"Çalışmalar, bir bütün olarak yaklaşık üç yılımızı aldı" diyen Yıldız, Mabeyn’deki padişah daireleriyle ilgili çalışmaların da sona geldiğini ve Aynalı Oda, Valide Sultan Dairesi gibi bölümlerin yakın zamanda ziyarete açılacağını sözlerine ekledi.
Çiniler ve Restorasyon Süreci
Topkapı Sarayı çinilerinin önemli bir bölümü 2018’e kadar Harem’de dağınık depolarda saklanıyordu. Milli Saraylar, 2 bini aşkın kasada muhafaza edilen çinileri Aziziye yapılarında kurduğu iki depoya taşıyarak saklama alanını 700 metrekareye çıkardı.
Dört yıl önce kurulan Çini Restorasyon Atölyesi ile tasnif ve belgeleme çalışmaları başlatıldı. Bu süreçte 9 bin 486 fotoğrafla belgeleme yapılırken, 800 farklı desen envantere alındı. Depolardaki eşleşen parçaların tespiti çalışmaları ise halen sürüyor.
Galeride Sunulan Çini Koleksiyonu
Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi, 16. yüzyıl İznik klasik üslubundan, 17. yüzyıldaki dönüşüm ve çeşitlenmeye; 18. yüzyılda Avrupa etkilerinin belirginleştiği Kütahya üretimine uzanan çini sanatını bir arada sunuyor. Lale, karanfil, sümbül, hatai gibi motifler ile dönemsel manzara ve figüratif sahneler, estetik evrim ve kültürel etkileşim perspektifiyle izlenebiliyor.
Galeride ayrıca, Osman Gazi’den Sultan II. Selim’e kadar Osmanlı sultanlarının isimleri, 16. yüzyıl çinileri üzerinde sıralanmış şekilde yer alıyor. Bunun yanı sıra, 11. yüzyılda Tunuslu şair İbnü'n Nahvi tarafından kaleme alınan "Kaside-i Münferice"den seçilen beyitlerin işlendiği çiniler de görülebiliyor.
Yaklaşık 250 parça çiniye ev sahipliği yapan galeri, Topkapı Sarayı’nın kapalı olduğu Salı günleri hariç, haftanın her günü 09.00-17.00 saatleri arasında ziyaret edilebiliyor.
