Müslümanların kıblesi olan Kabe'nin 19. yüzyıla ait nadir bir tasviri, Milli Saraylar Başkanlığı'nın konservasyon ve restorasyon atölyelerinde yapılan titiz çalışmalarla gün yüzüne çıkarılıyor. "Mescid-i Haram" adlı bu değerli tablo, Kabe’nin tarihi ve kültürel derinliğini yansıtan eşsiz bir eser olarak sanat dünyasına kazandırılıyor.
Tarihe Işık Tutan Eser: Kabe’yi Tavaf Edenlerin Sanatsal Betimlemesi
Yaklaşık 200 yıllık geçmişe sahip olan eser, yalnızca bir ibadet merkezi olan Kabe’yi değil, aynı zamanda bu kutsal yapının çevresindeki sosyal yaşamı da gözler önüne seriyor. Kabe etrafında ihramlı erkekler, kadın figürleri, zemzem testileri, Makam-ı İbrahim, Hicr-i İsmail ve Mimar Sinan’ın revakları gibi birçok kutsal yapı titizlikle resmedilmiş.
Sanat tarihçilerine göre tablodaki Osmanlı askerlerinin üniformaları, eserin Sultan Abdülmecid dönemine ait olabileceğini gösteriyor. Ayrıca figürlerin yüz hatlarında Anadolu, Afrika ve Somali kökenli bireylerin tasviri, dönemin çok kültürlü hac ortamını belgeleyen güçlü bir ayrıntı olarak öne çıkıyor.
Osmanlı’dan Günümüze Kutsal Mekanlara Sanatsal Yaklaşım
Milli Saraylar Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Abdülhamit Tüfekçioğlu, bu tür eserlerin Osmanlı döneminde Haremeyn bölgesi ile ilgili yapılan faaliyetlerin bir parçası olarak değerlendirildiğini belirtiyor. Tüfekçioğlu, Kara Ağalar Taşlığı gibi bölümlerde görevli kişilerin, hac ibadetine dair tüm süreci yönettiğini ve bu tür sanatsal eserlerin de ibadet kültürünün bir uzantısı olduğunu vurguluyor.
Topkapı Sarayı’ndaki Hırka-ı Saadet Dairesi’nde de Kabe’ye duyulan özlemi yansıtan uygulamalara dikkat çeken Tüfekçioğlu, geçmişte hükümdarların hacıların Arafat’ta vakfeye durduğu anlarda dua ederek aynı heyecanı yaşadıklarını dile getiriyor.
Eserin Çerçevesi de Sanat Eseri Niteliğinde
Tablonun yalnızca içeriği değil, çerçevesi de başlı başına bir sanat eseri. Çiçek motifleriyle üç boyutlu olarak süslenen ahşap çerçeve; ipek iplik, kağıt ve kumaş detaylarıyla bezeli. Zamanla oksitlenmiş metal parçalar ve el dövmesi çiviler, eserin tarihi dokusunu ön plana çıkarıyor.
Restorasyon sürecinde mikroskobik analizlerden infrared incelemelere kadar birçok bilimsel yöntem kullanıldı. Özellikle çiçekli alanların titizlikle elden geçirildiği restorasyonun bir ay içinde tamamlanarak eserin ziyarete açılması planlanıyor.
Tarihi ve Kültürel Hafızaya Katkı Sunacak
Bu eşsiz tablo, İslam sanatları açısından önemli bir kaynak olmasının yanı sıra, hac ibadetine dair tarihsel belgeler arasında özgün bir yere sahip. Daha önce hiç sergilenmeyen ve çok sayıda kutsal detayı barındıran bu eser, ziyaretçilerine hem tarihi hem de kültürel bir yolculuk vaat ediyor.
