Plastik kullanımın aşırı derece artmasıyla hayatımıza mikroplastik adı verilen yeni bir sözcük daha girdi. Peki, mikroplastik nedir? Zararları nelerdir? Kaynağı nedir? Zararlarından nasıl korunulur? İşte, herkesin bilmesi gereken o önemli bilgiler…
MİKROPLASTİK NEDİR?
Kısaca 5mm’ den küçük olan plastik parçacıklarına “mikroplastik” denir. Mikroplastikleri birincil ve ikincil mikroplastikler olarak iki gruba ayırabiliriz. Çevredeki mikroplastiklerden; 5mm' den küçük plastik pellet üretim döküntüleri ve kozmetiklerde kullanılan microboncuklar, direkt kullanım neticesinde oluşan “birincil mikroplastikler” olup; kıyafetlerden kaynaklanan sentetik tekstil lifleri, araç lastiği döküntüleri, diğer plastik atıkları ve çevredeki plastik döküntüleri ise “ikincil mikroplastikler” olarak ifade edilebilir. İkincil mikroplastikler belli bir parçalanma-ufalanma sürecinden sonra oluşan yani dolaylı olarak oluşan mikro-nanokirleticilerdir. Bu parçalara ayrılma işlemleri antropojenik etkilerle veya doğal olarak hava, rüzgar, güneş (UV ışını), su etkileriyle ve biyolojik parçalanma ile gerçekleşebilir.
Mikroplastik terimi ve mikroskobik boyuttaki plastiklerin çevrede varlığı, incelenmesi ve belirlenmesi konuları ilk olarak 2000 yılları başlarında ele alınmaya başlanmış olsa da mikroplastiklerin tüm ortamlarda büyük bir tehlike arz ettiği, okyanuslarda, denizlerde, tatlı su kaynaklarındaki varlığı ile biyotaya olabilecek olumsuz etkileri konularına özellikle son 5 yıldır odaklanılıyor. Yani mikroplastik kirliliğinin anlaşılması ve bu konularda yapılan çalışmalar oldukça yeni bir konu.
Mikroplastikler, katkı malzemesi içermeleri, toksik kirleticileri adsorplayabilmeleri, canlılar tarafından besin zannedilerek yutulabilmeleri, Atıksu Arıtma Tesislerinde tamamıyla giderilememeleri, atmosferde ve su kaynaklarında kolayca taşınmaları ve doğada zor yok olmaları gibi özelliklerinden dolayı çevre ve sağlık açısından büyük tehlike arz etmektedir.
ZARARLARI NELERDİR?
Mikron boyutundaki plastikler; besin zinciri yoluyla bir üstte bulunan canlılara aktarılmasına bir vasıta olabilmektedir.
Çeşitli canlılar plastik parçalarını bünyelerine aldıktan sonra sindirim, boşaltım, üreme ve büyüme sistemlerinde ciddi problemler yaşamaktadır.
Mikroplastiklerin, insan tüketimine sunulan yiyeceklerde (tuz, midye, balık gibi su ürünlerinde, şeker, bal ve hatta bira, soda gibi içeceklerde) ve iç-dış hava örneklerinde mevcudiyeti artık net olarak anlaşılmıştır.
İnsanlar tarafından solunması veya yutulması durumunda mikroplastikler birikebilir ve bağışıklık sistemini indükleyerek veya güçlendirerek lokalize parçacık toksisitesi gösterebilir.
MİKROPLASTİKLERİN GÜNLÜK HAYATTAKİ KAYNAKLARI
1. Kişisel hijyen ve bakım ürünleri'ndeki (PPCP’ler) (birincil) mikroboncuklar; Bu mikroboncuklar, şampuan ve sabun, diş macunu, göz kalemi, maskara, dudak parlatıcısı, deodorant ve güneş kremi gibi çeşitli kişisel bakım ve kozmetik ürününde bulunabilmektedir.
2. Plastik ürünler ve malzemeler (ikincil): Evlerde günlük yaşamda, mutfaklarda ve dış mekanlarda kullanılan plastik ürünlerin zamanla aşınması, ufalanması
3. Sentetik tekstil ürünleri (ikincil); Polyamid (PA, Nylon), polyester, akrilik vb. gibi sentetik polimerlerden üretilen tekstil ürünlerinin (ıslak mendil (nonwoven doku), çanta, ayakkabı… kıyafetten battaniye ve halıya kadar çok geniş yelpazede) kullanılması, çamaşır makinasında ve elde yıkanması neticesinde oluşan mikrolifler (microfiber).
4. Endüstriyel hammaddeler, kalıntılar ve atıklar (birincil): Plastik üretimi, işlenmesi ve şekillendirme işlemi
5. Ulaşımdan kaynaklanan (ikincil): Araç lastiği döküntüleri.
6. Tarımsal faaliyetler (ikincil): Örneğin plastik polimerden yapılmış damla sulama sistemi materyalinin zamanla parçalanması.
7. Kullanılan diğer küçük plastik ürünlerin kasten veya kaza ile kanalizasyona atılması
8. Diğer; Bundan başka bazı su yumuşatıcılar mikro ölçekte plastik içerebilirler.
MİKROPLASTİKLER HAKKINDA DAHA FAZLA BİLGİ VE KAMPANYAYA KATILMAK İÇİN BURAYA TIKAYIN
