Bir lokmanın çıtırtısı, kalemin ritmik sesi, nefes alıp verme ya da burnunu çeken biri… Çoğu insana sıradan gelen bu sesler, bazı kişiler için dayanılmaz bir öfke ve huzursuzluk kaynağı.
Bu durumun adı mizofoni. Beynimizin seslere verdiği duygusal tepkinin aşırılaşmasıyla ortaya çıkan bu rahatsızlık, sanıldığından çok daha yaygın. Öyle ki, bazı kişiler sırf bu yüzden toplu ortamlarda bulunmakta zorlanıyor.
Mizofoni Nedir?
Mizofoni kelimesi, Yunanca “miso” (nefret) ve “phonia” (ses) kelimelerinden türemiş. Yani kelimenin tam anlamıyla “sesten nefret etme”. Psikolojik bir hassasiyet bozukluğu olarak tanımlanıyor. Bu rahatsızlığı yaşayan kişiler, bazı sesleri duyduklarında aniden öfke, tiksinti, stres ya da panik hissedebiliyor.
Genellikle tetikleyen sesler tekrarlayıcı ve insan kaynaklı oluyor: çiğneme, yutkunma, kalem tıklatma, ayak sallama, nefes sesi… Kısacası günlük hayatın içinde sürekli karşımıza çıkan, kaçmanın neredeyse imkânsız olduğu sesler.
Mizofoni Belirtileri Nelerdir?
Mizofoni yaşayan bir kişi, duyduğu belirli sesler karşısında adeta savaş ya da kaç moduna geçer. En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Aniden bastıran öfke ya da tahammülsüzlük hissi
- Kalp atışında hızlanma, kas gerginliği, terleme
- O ortamdan uzaklaşma isteği
- Sesin kaynağına karşı sinirli veya agresif tepki
- Odaklanma zorluğu, anksiyete hissi
- Sosyal ortamlardan kaçınma eğilimi
Bu durum çoğu zaman çocuklukta ya da ergenlik döneminde başlıyor. İlginçtir ki, en çok rahatsız eden sesler genellikle yakın çevreden, yani en sevdiğimiz insanlardan geliyor.
Mizofoninin Nedenleri
Uzmanlara göre mizofoni, beynin “duygu yönetim merkezi” ile “işitsel sistem” arasındaki bağlantılarda yaşanan bir hassasiyetten kaynaklanıyor. Özellikle insula adı verilen bölge, bu tepkilerin oluşumunda büyük rol oynuyor.
Bazı durumlarda şu etkenler de mizofoniyi tetikleyebiliyor:
- Geçmişte yaşanan travmatik deneyimler
- Anksiyete ve stres bozuklukları
- Duyusal aşırı hassasiyet
- Beyin kimyasında dengesizlikler
Yani mesele sadece “sinirlenmek” değil beyin, o sesi gerçekten bir tehdit gibi algılıyor.
Tedavisi Var mı?
Kesin bir ilaç ya da tedavi yöntemi olmasa da, bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve ses terapileri belirtileri hafifletmede etkili olabiliyor. Bazı kişiler için beyaz gürültü cihazları ya da kulak tıkaçları, rahatsız eden sesleri bastırarak günlük yaşamı kolaylaştırıyor.
Uzmanlar ayrıca, kişilerin hangi seslerin onları tetiklediğini fark etmeleri, bu durumla başa çıkmak için nefes egzersizleri, gevşeme teknikleri ve stres yönetimi gibi yöntemler geliştirmesini öneriyor.
Mizofoni ile Yaşamak
Mizofoni yaşayanlar için hayat bazen sessizlikle dolu bir savaş alanı gibidir. Dışarıdan bakan biri için “abartı” gibi görünse de, bu durum kişinin elinde değildir. Bu yüzden çevrenin anlayışı ve desteği çok önemlidir.
Farkındalık arttıkça, mizofoniye sahip kişilerin yalnız olmadığını ve bu durumun bir “kapris” değil, gerçek bir nöropsikolojik hassasiyet olduğunu daha çok insan anlamaya başlıyor.
Mizofoni, yalnızca bazı seslerden rahatsız olma hali değil; beynin, duygusal sistemle işitsel sistemi arasındaki ince dengenin bozulmasıyla oluşan bir hassasiyet bozukluğudur.
Doğru destekle, bu sesleri susturmak değil ama onlarla barış içinde yaşamayı öğrenmek mümkündür.
