Birinin adını biliyorsunuz, yüzü aklınızda, sesi kulağınızda ama bir türlü söyleyemiyorsunuz. Endişelenmeyin, bu sadece size olmuyor. Milyonlarca insan aynı “dilimin ucunda” anlarını yaşıyor. Bilim insanları bu hissin, beyinle dil arasındaki iletişimin geçici olarak kopmasından kaynaklandığını söylüyor.
Beynin “kelime arama motoru” kısa süreliğine takılıyor
Beynimiz düşünceleri kelimelere çevirmek için saniyede binlerce bağlantı kuruyor. Fakat stres, yorgunluk, uykusuzluk ya da yaş gibi faktörler devreye girdiğinde bu sistem kısa süreliğine kilitlenebiliyor. Yani kelime aslında orada, hafızamızda hazır; sadece çıkış kapısını bulamıyor.
Nörologlar bu duruma “TOT Sendromu” diyor İngilizce “Tip of the Tongue”, yani tam da bizim deyimimizle “dilimin ucunda” anlamında. Araştırmalara göre 40 yaş sonrası bu anlar biraz daha sıklaşıyor. Çünkü hafıza yolları yaşla birlikte yavaşlıyor, özellikle uzun süredir kullanılmayan kelimelere ulaşmak zorlaşıyor.
Ne zaman normal, ne zaman dikkat edilmeli?
Uzmanlara göre bu durum çoğu zaman masum ve geçici. Ancak kelime bulamama hâli sıklaşır, konuşma akışı bozulur ya da anlamada güçlük başlarsa dikkat edilmesi gerekiyor. Özellikle ani unutmalar veya cümle kurarken takılmalar eşlik ediyorsa, bu beyin fonksiyonlarında bir yavaşlamanın sinyali olabilir.
Nörolog Dr. Burcu Akın bu konuda şöyle uyarıyor:
“Her ‘dilimin ucunda’ hissi bir hastalık belirtisi değildir. Ama eğer bu durum sıklaşıyorsa, beynin bilgiye erişim hızı yavaşlıyor olabilir. Erken fark etmek önemli.”
Beyni canlı tutmanın yolları
Kelimelerle arayı iyi tutmak için beynimizi çalıştırmak şart. Uzmanlar, kelime oyunları oynamak, yeni bir dil öğrenmek, kitap okumak, bol su içmek ve düzenli uyku alışkanlığı edinmenin hafıza yollarını güçlendirdiğini söylüyor. Günde 7 saat uyku ve düşük stres seviyesi, beynin kelime çağırma hızını artırıyor.
“Dilimin ucunda” dediğimiz o anlar, beynin aslında çalıştığının bir göstergesi. Yani endişelenmeyin; çoğu zaman bu, zihnimizin ufak bir mola verip kendini toparlamasından ibaret. Ama eğer bu anlar sıklaşmaya başladıysa, belki de beyniniz size “biraz dinlen” mesajı veriyordur.
