Kan görmek çoğu insan için rahatsız edici olabilir ama bazıları için durum bambaşka bir hal alır: bir anda baş dönmesi, göz kararması ve ardından bayılma! Peki neden vücudumuz bu kadar güçlü bir tepki verir?
Vücudun Gizli Refleksi: “Vazovagal Senkop”
Uzmanlara göre bunun adı vazovagal senkop. Yani vücudun kendi kendini korumaya aldığı bir refleks. Kan, iğne ya da herhangi bir tıbbi durum karşısında beyin bir anda alarm verir. Kalp atışı yavaşlar, tansiyon düşer ve beyne giden kan azalır. Bu da kişiyi birkaç saniyeliğine adeta “kapatır”. Bilinç kısa süreliğine devre dışı kalır çünkü vücut aslında kendini yere indirerek beyne daha kolay kan pompalamaya çalışır.
Beyin O Anda “Hayatta Kal” Moduna Geçiyor
Birçok kişi bu durumu “zayıflık” sanır ama tam tersi! Beyin, olası bir kan kaybı ya da tehlike durumunda enerji tasarrufuna geçer. Yani aslında sizi korur. Bu refleksin, insanlık tarihinin ilk dönemlerinden kalma bir hayatta kalma içgüdüsü olduğu düşünülüyor. Eski çağlarda yaralanan birinin bayılması, kan kaybını yavaşlattığı için hayatta kalma şansını bile artırıyordu.
Aileden Gelebilen Bir Özellik
Bilim insanlarına göre bu durumun genetik bir yönü de var. Eğer ailede biri kan görünce bayılıyorsa, sizde de görülme ihtimali yüksek. Ayrıca çocuklukta yaşanan kötü iğne anıları ya da hastane korkuları, beyni bu refleksi daha kolay devreye sokacak hale getirebiliyor.
Her Bayılma Aynı Anlama Gelmiyor
Kan görünce bayılmak çoğu zaman zararsız bir durum. Ancak sık sık oluyorsa ya da düşme sırasında yaralanma riski yaratıyorsa, bir uzmanla görüşmekte fayda var. Bazen tansiyon ya da kalp ritmiyle ilgili farklı nedenler de bu durumu tetikleyebiliyor.
Bu Korku Yenilebilir!
Uzmanlar, kan korkusunun ve bayılma refleksinin doğru tekniklerle kontrol altına alınabileceğini söylüyor. Nefes egzersizleri, stres yönetimi ve özellikle bilişsel davranışçı terapi sayesinde kişi, kan görünce oluşan panik duygusunu azaltabiliyor. Hatta bazı insanlar bu yöntemlerle hastanelerde rahatlıkla kan verebilir hale geliyor.
Kan görünce bayılmak aslında bir “zayıflık” değil, vücudun hayatta kalmak için devreye soktuğu akıllı bir savunma sistemi. Ancak sık tekrarlıyorsa ya da yaşam kalitesini etkiliyorsa, bir uzmandan destek almak en doğru adım olacaktır.
