Evde ilaç kutularını karıştırsak, neredeyse herkesin dolabında bir “mide koruyucu” çıkar karşımıza. Reflü, gastrit, ülser… Derken hayatın rutinine karışan bu küçük haplar, şimdi bambaşka bir tartışmanın ortasında.
Bilim insanlarına göre, uzun süre kullanılan mide asidi baskılayıcı ilaçlar sadece mideyi değil, beyni de etkileyebilir. Yapılan araştırmalar, bu ilaçları yıllarca kullanan kişilerde hafıza, dikkat ve düşünme hızında yavaşlama görülebileceğini söylüyor.
“Koruyucu” Sandığımız İlaç Beyni Sessizce Yavaşlatıyor mu?
Uzmanlar bu ilaçların “koruyucu” olarak adlandırılsa da, vücudun başka sistemlerinde fark edilmeyen etkiler bırakabileceğini belirtiyor.
Yıllarca mide asidini bastırmak, sinir hücrelerinin enerji dengesini bozabiliyor; B12 vitamini emilimini azaltabiliyor; hatta beyinde Alzheimer’la ilişkilendirilen amiloid birikimini tetikleyebiliyor.
Yani mide rahatlıyor ama beyin, fark ettirmeden biraz yavaşlıyor olabilir.
Uzun Süreli Kullanımda Risk Artıyor
Proton Pompa İnhibitörleri (PPI) adı verilen bu ilaçlar omeprazol, lansoprazol gibi etken maddeler içeriyor kısa süreli kullanımlarda oldukça etkili.
Ama Almanya’da yapılan bir araştırma, 75 yaş üstü kişilerde bu ilaçların demans riskini %40’tan fazla artırabileceğini ortaya koydu.
Harvard Health ve JAMA Network gibi saygın kuruluşlar da bu konuyu gündeme taşıdı.
Ancak hemen panik yapmaya gerek yok. Başka araştırmalar, aynı sonuçları doğrulamadı. Örneğin PubMed’de yayınlanan geniş bir çalışmada, PPI kullananlarda demans riskinin artmadığı görüldü.
Olası Nedenler: B12 Eksikliği, Sinir Hücreleri ve “Beyin Temizliği”
Peki, bu ilaçlar beyni nasıl etkiliyor olabilir?
Uzmanlara göre birkaç olasılık var:
- B12 eksikliği: Mide asidi azalınca, B12 vitamini bağırsaklardan yeterince emilemiyor. Bu vitamin, beyin ve sinir sistemi için hayati öneme sahip.
- Amiloid birikimi: Bazı deneylerde, bu ilaçların Alzheimer’la ilişkilendirilen protein birikimlerini artırdığı gözlemlenmiş.
- Mikroglia etkisi: Beyinde atıkları temizleyen mikroglia hücrelerinin yavaşlaması, uzun vadede sinir hücrelerini yıpratabiliyor.
Uzmanlardan Samimi Tavsiyeler
- Doktor kontrolü olmadan bırakmayın. Bu ilaçlar reflü veya ülser gibi ciddi sorunlarda mideyi korur.
- Birden kesmek mide kanaması gibi risklere yol açabilir.
- Kısa süreli kullanın. Gereksiz yere aylarca devam etmek yerine, en düşük doz ve en kısa süre tercih edilmeli.
- B12’ye dikkat edin. Balık, yumurta, süt ürünleri ve yeşil sebzelerle bu vitamini desteklemek önemli.
- Zihni aktif tutun. Egzersiz, bulmaca, kitap okuma gibi alışkanlıklar beyin sağlığını korur.
- Yaş ilerledikçe kontrollü olun. Özellikle 65 yaş üzerindeyseniz, doktorunuzla ilacı hala gerekip gerekmediğini mutlaka konuşun.
Mideyi Rahatlatırken Beyni Unutmayın
Mide koruyucu ilaçlar doğru zamanda ve doğru dozda kullanıldığında gerçekten işe yarıyor.
Ama yıllarca aralıksız kullanmak, beyin fonksiyonları üzerinde sessiz ama kalıcı etkiler bırakabilir.
Mide rahatlasın ama beyin unutulmasın her ilacın dozu kadar süresi de önemli.
