Son dönemde Türkiye genelinde yapılan incelemeler, iyot eksikliğinin sanıldığından çok daha yaygın olduğunu gözler önüne seriyor. Prof. Dr. uzman isimler, bu durumun yalnızca tiroit sağlığını değil, doğrudan beyin fonksiyonlarını tehdit ettiğini söyleyerek ailelere açık bir uyarıda bulunuyor: “İyot eksikliği erken yaşta başlarsa, etkileri bir ömür boyu sürebilir.”
İyot eksikliği beyni nasıl etkiliyor?
Vücudumuzun kendi başına üretemediği iyot, tiroit hormonlarının adeta yapı taşı niteliğinde. Bu hormonlar ise hafızadan öğrenmeye, odaklanmadan sinir sistemi gelişimine kadar pek çok önemli süreci yönetiyor.
İyot seviyesi düştüğünde tiroit bezinin çalışması yavaşlıyor ve bu durum beyni de doğrudan etkiliyor. Uzmanların altını çizdiği en kritik etkiler şöyle:
- Çocuklarda zeka gelişimi yavaşlıyor, öğrenme güçlükleri daha belirgin hale geliyor.
- Hamilelerde yaşanan iyot eksikliği, bebeğin beyin gelişiminde kalıcı hasarlara yol açabiliyor.
- Yetişkinlerde unutkanlık, keyifsizlik, yorgunluk ve odaklanma sorunları sıklaşıyor.
- Uzun süreli eksiklik, toplum genelinde ciddi bir sağlık problemine dönüşebiliyor.
“Türkiye risk grubunda”: Peki neden bu kadar yaygın?
Birçok ülkede iyot eksikliği hala önemli bir halk sağlığı sorunu. Türkiye’de ise durumun bu kadar sık görülmesinin birkaç belirgin nedeni var:
İyotsuz kaya tuzu kullanımının artması, deniz ürünlerinin yeterince tüketilmemesi, hamilelikte takviyelerin ihmal edilmesi ve son yıllarda tuz kullanımını azaltmaya yönelik bilinçsiz yaklaşımlar bu tabloyu daha da ağırlaştırıyor.
Uzmanlar, “Tuzu azaltmak doğru, ancak iyotlu tuzu tamamen bırakmak büyük bir hata” diyerek dengeyi korumanın önemini hatırlatıyor.
Belirtiler fark edilmiyor: En yaygın işaretler
İyot eksikliğinin belirtileri çoğu zaman başka sorunlarla karıştırıldığı için birçok kişi durumu fark etmeden yaşıyor. En sık görülen belirtiler şöyle sıralanıyor:
- Sürekli halsizlik ve isteksizlik
- Üşüme ve soğuğa karşı aşırı hassasiyet
- Kolay kilo alma
- Boyunda şişlik (guatr başlangıcı)
- Odaklanma güçlüğü
- Unutkanlık ve zihinsel yavaşlama
Doktorlar, bu belirtiler görüldüğünde basit bir kan testiyle durumun netleşebileceğini hatırlatıyor.
Beslenmede neler yapılabilir?
İyot eksikliğini önlemenin en kolay yolu, iyotlu tuzun doğru miktarda kullanılması. Bunun yanında beslenmeye şu kaynakların eklenmesi öneriliyor:
- Deniz balıkları
- Yumurta
- Süt ve süt ürünleri
- Deniz yosunu içerikleri
- İyotlu mineralli sular
Hamile ve emziren anneler için ise doktor kontrolünde takviye gerekebiliyor.
Erken fark edildiğinde kolayca çözülebilen iyot eksikliği, ihmal edildiğinde beyin sağlığını yıllarca etkileyebilecek kadar güçlü bir risk oluşturuyor.
