Radyasyon, insan vücudunda farklı organları farklı derecelerde etkiler. İyonlaştırıcı radyasyonun özellikle hassas dokular üzerinde ciddi hasara yol açtığı bilinir. Radyasyondan en çok etkilenen organlar arasında kemik iliği, genital organlar, göz merceği, cilt ve sindirim sistemi epitel hücreleri bulunur. Az etkilenen organlar ise sinir sistemi ve kas dokusudur.
Radyasyonun Vücut Üzerindeki Etkileri
İyonlaştırıcı radyasyon, moleküllerin kimyasal bağlarını kırarak hücre yapısında değişimlere yol açar. DNA moleküllerinde oluşan hasarlar, hücre ölümü veya mutasyonlara neden olabilir. Maruz kalınan doz ve süresi, radyasyonun zararını belirleyen en önemli faktörlerdir.
Kemik iliği: Kan hücrelerinin üretildiği kemik iliği, radyasyona karşı oldukça hassastır. Yüksek dozda radyasyona maruz kalmak, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve kan hücrelerinde düşüşe yol açabilir.
Genital organlar: Radyasyon üreme hücrelerini etkileyerek doğurganlık sorunlarına yol açabilir. Yüksek dozlarda kısırlık riski artar.
Göz merceği: Özellikle gama ve X ışınları, uzun süreli veya yüksek doz maruziyette katarakt oluşumuna neden olabilir.
Cilt: Cilt hücreleri hızlı bölündüğü için radyasyondan kolay etkilenir. Yüksek dozda radyasyon yanıklara ve doku hasarına sebep olabilir.
Sindirim sistemi epitel hücreleri: Bağırsak ve mide hücreleri hızla yenilendiği için radyasyona karşı hassastır. Yüksek dozlarda bulantı, kusma ve sindirim problemleri görülebilir.
Az etkilenen organlar olan sinir sistemi ve kaslar, radyasyona karşı daha dayanıklıdır. Bu dokular, radyasyonun kısa süreli etkilerine karşı daha dirençlidir.
Radyasyonun Etkileri
Radyasyonun organlara verdiği zarar, maruz kalınan doz, süre ve radyasyon türüne bağlıdır. Yüksek doz radyasyon, kısa sürede ciddi hasara yol açabilirken, düşük doz uzun süreli maruziyet vücut tarafından kısmen onarılabilir.
Radyasyonun etkileri şunlardır:
DNA hasarı ve mutasyon
Hücre ölümü veya bölünme bozukluğu
Kanser riski artışı
Göz, cilt ve sindirim sistemi problemleri
Üreme hücrelerinde hasar
Tıbbi görüntüleme veya tedavi sırasında maruz kalınan radyasyonun riski çok düşüktür. Bu uygulamaların faydaları, potansiyel zararlarından çok daha ağır basar.
