Azerbaycan’ın Gebele kentinde düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) 12. Zirvesi kapsamında kabul edilen 121 maddelik “Gebele Bildirisi” yayımlandı. Bildiride; siyaset, dış politika, güvenlik, ekonomi, kültür ve bilim alanlarında iş birliği hedefleri yer aldı. Ayrıca bildiride Kıbrıs, Gazze, Türk dünyasında ekonomik entegrasyon ve uzay çalışmaları gibi birçok önemli başlık öne çıktı.
Kıbrıs Türk Halkı ile Dayanışma Mesajı
Gebele Bildirisi’nde TDT üyesi ülkeler, Kıbrıs meselesine özel bir vurgu yaptı.
Bildiride, “Kıbrıs sorununun adadaki mevcut gerçekler temelinde, karşılıklı kabul edilebilir bir çözüme ulaştırılması gerektiği” belirtilirken, Türk Dünyası’nın ayrılmaz bir parçası olan Kıbrıs Türk halkının haklı mücadelesine destek verildiği ifade edildi.
Gazze İçin Acil Ateşkes ve İnsani Yardım Çağrısı
Bildiride Gazze’deki insani felakete de geniş yer ayrıldı. TDT Devlet Başkanları, Gazze’deki durumun giderek kötüleşmesinden derin endişe duyduklarını belirterek,
“Acil ve kalıcı ateşkesin sağlanması, insani yardımların engelsiz biçimde ulaştırılması ve 1967 sınırları temelinde, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız Filistin Devleti’nin kurulması gerektiğini” vurguladı.
Türk Yatırım Fonu ve Ekonomik Entegrasyon Öne Çıktı
Türk dünyasının ekonomik iş birliğini derinleştirmeyi hedefleyen Türk Yatırım Fonu da bildiride önemli bir yer tuttu.
Liderler, fonun hızlı ve etkin biçimde faaliyete geçmesinin, bölgesel kalkınma ve dış yatırımlar açısından stratejik öneme sahip olduğunu belirtti.
Ayrıca, Orta Asya-Azerbaycan Yeşil Enerji Koridoru projesi kapsamında Azerbaycan, Kazakistan ve Özbekistan arasında imzalanan “Yeşil Enerji Geliştirme ve İletimi Stratejik Ortaklık Anlaşması” da kabul edildi. Bu girişime diğer üye ülkelerin de katılımı teşvik edildi.
TDT-SAT Küp Uydusu ile Uzayda Türk İşbirliği
Bildiride uzay teknolojilerine dair önemli bir gelişme de paylaşıldı.
TDT’nin ortak projesi olarak hazırlanan 12U TDT-SAT Küp Uydusunun 2026 yılında fırlatılmasının planlandığı belirtildi.
Bu girişimin, Türk Devletleri’nin teknoloji ve inovasyon alanında ortak gücünü simgelediği vurgulandı.
Türk Dünyasında Kültürel Dayanışma ve Dil Birliği Adımları
TDT liderleri, “Türk Devletleri Arasında Stratejik Ortaklık, Ebedi Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması” taslağının hızla tamamlanması çağrısında bulundu.
Ayrıca, “15 Aralık’ın Dünya Türk Dil Ailesi Günü” olarak ilan edilmesine yönelik tasarının, UNESCO Genel Kurulu’nda ortak şekilde sunulması kararlaştırıldı.
Bildiride, Kazakistan’ın Aktau kentinin 2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti seçilmesinden duyulan memnuniyet de ifade edildi.
TDT’nin Uluslararası Konumu Güçleniyor
TDT’nin uluslararası alanda etkinliğini artırmaya yönelik adımlar da bildiride yer aldı.
Üye devletler, TDT’nin Birleşmiş Milletler Genel Kurulu ve İslam İşbirliği Teşkilatı nezdinde gözlemci statüsü kazanması için ortak çabaların artırılmasını kararlaştırdı.
