Sarıkışla’da Yunan General Trikupis’le baş başa görüştüm. Kendisi bazı ricalarda bulundu. Emir vereceğimi söyleyince benim kim olduğumu öğrenmek istedi. Milli Müdafaa Vekili olduğumu öğrenince toplandı, bir asker gibi selam verdikten sonra gösterdiğim ilgiye teşekkür etti ve Türk kumandanlarının kıymetinden bahsetti.

YUNAN ORDULARI BAŞKOMUTANI TRİKUPİS’İN HİKÂYESİ (10)

Büyük Taarruz’un ilk günlerindeki Yunan mağlubiyeti üzerine, Hacı Anesti, ordusuna emir veremeyecek bir vaziyette kaldığından, Yunan Hükümeti’nce görevinden alınarak, Afyon cephesinde Kolordu Kumandanı olan ve muharebeyi idare eden Trikupis’in Başkumandanlığa tayin edildiği ilan olunmuştu.

Yunanlılar mütareke için, İtilaf Devletleri’nin aracılığına danıştılar. Müttefik devletlerin İzmir Başkonsolosları telsiz ile Başkumandan’dan görüşme istediler. Mustafa Kemal Paşa delegelerini Ankara’ya göndermelerini, cevap olarak bildirdi. Diğer taraftan İzmir’e giren süvari kumandanı Mürsel (Bakü) Paşa, 9 Eylül 1922 saat 10.30’da kıtalarımızın İzmir’i işgal ettiklerini (kurtardıklarını) telsizle Ankara’ya bildirdi. Yunanlıların ümidi İtilaf Devletleri’nin müdahalesinde kalmıştı. Hâlbuki bunu gerçekleştiremediler. Bütün orduları bozulmuş ve dağılanlar da kısım kısım esir olmuştu. Esirlerin çoğu Ankara’ya getirildi ve buradan da değişik yerlere yollandı.

Anadolu’nun zaferi İstanbul’da büyük bir sevinçle karşılandı. Türkler bayram yapar ken, Rumları teessür (üzüntü) kaplamıştı. İşgal Kuvvetleri ve İstanbul Hükümeti’nin inzibatları, nümayişçileri (göstericileri) dağıtamıyorlardı. Yunanlılar mağlubiyetlerini tamamen açıklamışlardı. Kral Konstantin bir beyanname yayımlayarak, felakete alışmayı bütün Yunan milletine tavsiye ediyordu…

24 Eylül’de Ankara’ya esir olarak gelen General Trikupis ile diğer Yunan subaylarını, halkın herhangi bir tecavüzünden korumak için, treni istasyon dışında durdurdum. Bunlar şehir dışındaki yollardan Sarıkışla’ya gönderildiler. İki gün sonra Sarıkışla’ya gittim. Orada Trikupis’le görüştüm. General benim kim olduğumu bilmiyordu. Rahatının nasıl olduğunu ve bir isteğinin olup olmadığını sordum. Bazı ricalarda bulundu. Emir vereceğimi söyleyince benim kim olduğumu öğrenmek istedi. Milli Müdafaa Vekili olduğumu öğrenince toplandı, bir asker gibi selam verdikten sonra gösterdiğim ilgiye teşekkür etti ve Türk kumandanlarının kıymetinden bahsetti.

Mustafa Kemal Paşa 2 Ekim’de Ankara’ya geldi. Büyük bir karşılama merasimi yapıldı. Yunanlılar mağlubiyet sebeplerini birbirlerine yüklemekte ve bütün Yunanistan’da karışıklık devam etmekte idi. Bu felaketten sonra Yunanistan senelerce kendisini toparlayamayacaktır. Anadolu’daki Rumlar, evvelce ve bilhassa işgal sırasında Türklere yaptıkları kötülüklerin karşılığını görmekten korktukları için, yerlerini bırakarak Yunan ordusu ile beraber kaçmışlardı…” BİTTİ

SEÇİLMİŞ KAYNAKÇA

AKGÜN, S., “Yunanistan’da Kurtuluş Savaşı’nı İzleyen Gelişmeler”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C: 1, Sayı: 3 (İzmir, 1993).

AKMANSÜ, H., “Trikopis Nasıl Teslim Oldu”, Yakın Tarihimiz Dergisi, C: 3, Sayı: 28 (1962), s. 35-37. General Trikopis’in Hatıratı, Matbaa-i Askeriye, Dersaadet, 1339/1923.

GÜLER, Ali, İşgalden Kurtuluşa Sakarya’dan İzmir’e Mustafa Kemal Paşa, Yayıma Hazır Eser.

HATİPOĞLU, M. M., Yunanistan’daki Gelişmeler Işığında Türk-Yunan İlişkilerinin 101 Yılı (1821- 1922), Ankara, 1988.

İzmir’den Bursa’ya, Ortak Eser (H. Edip, Y. Kadri, F. Rıfkı, M. Asım), Atlas Kitabevi, 2. Baskı, İstanbul, 1980.

ÖZALP, K., Milli Mücadele 1919-1922, C: 1, Ankara, 1971.

TOKER, H., “Büyük Taarruz’da Takip Harekâtı ve Yunan Macerasının Sonu”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi (Büyük Taarruz’un 85’inci Yıl Dönümü Anısına), Yıl: 5, Sayı: 10 (Ağustos 2007), s. 107-139.

TRİKUPİS, N., General Trikupis’in Hatıraları, Çeviren: A. Angın, Hüsnütabiat Matbaası, İstanbul, 1967. “Trikupis’in Esir Alınışını Ali Rıza Paşa Anlatıyor”, T. Ünal, Atatürk ve Milli Mücadele, Berikan Yayınevi, Ankara, 2001, s. 207-218.

ÜÇÜNCÜ, U., “Türk Basınında Yunan Başkumandanı ve Karargâhının Esir Edilmesi”, Düşünce Dünyasında Türkiz Dergisi, Milli Mücadele’nin 100. Yılı Özel Sayısı, Yıl: 10, Sayı: 51 (Mayıs 2019), s. 69-86.

ÜNAL, T., Atatürk ve Milli Mücadele, Berikan Yayınevi, Ankara, 2001.

ÜNAYDIN, R. E., (Atatürk’ü Özleyiş -Hatıralar- Atatürk Devri Hatıraları, Ruşen Eşref Ünaydın Bütün Eserleri, C: 5, Hatıralar: III., Hazırlayanlar: N. Birinci, N. Sağlam, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2002.

“Yunan Başkumandanı Trikopis Nerede, Kime, Nasıl Teslim Oldu?”, Tarih Konuşuyor Dergisi, C: 2, Sayı: 7 (1964), s. 509-535.

Yunan Generallerinin İtirafları (General Trikupis ve M. Papulas), Berikan Yayınevi, Ankara, 2001.