Zemheri nedir, ne zaman başlar ve kaç gün sürer? Kara kış olarak bilinen zemheri dönemiyle ilgili bilinmeyenler, etkileri ve halk takvimindeki yeri haberimizde…
Halk takviminde kış mevsiminin en sert ve zorlu dönemi olarak kabul edilen zemheri, yüzyıllardır Anadolu’da “kara kış” olarak adlandırılıyor. Soğuk hava, ayaz ve don olaylarıyla özdeşleşen bu dönemle ilgili birçok bilgi ise hâlâ yeterince bilinmiyor. İşte zemheri dönemiyle ilgili merak edilenler ve bilinmeyen detaylar…
Zemheri Nedir, kökü Nereden Gelir?
Zemheri kelimesi, Arapça kökenli olup zamanla Türkçeye yerleşmiştir. Sözcüğün kökeninde Farsçada “kış” anlamına gelen “zem” ve uğuldayan, uluyan soğukları çağrıştıran ifadeler yer alır. Bu nedenle zemheri, halk arasında “uğuldayan kış” ya da “kara kış” olarak tanımlanır.
Zemheri Ne Zaman Başlar, Ne Zaman Biter?
Halk takvimine göre zemheri dönemi 22 Aralık’ta başlar ve 30 Ocak’ta sona erer. Yaklaşık 40 gün süren bu süreç, yılın en soğuk günlerini kapsar. Geceleri ayazın sertleştiği, gündüzleri ise soğuk havanın etkisini sürdürdüğü bir dönem olarak bilinir.
Zemheri sırasında güneş ışınlarının yeryüzüne daha eğik açıyla gelmesi, gece sürelerinin uzun olması ve atmosferdeki soğuk hava kütlelerinin etkili olması nedeniyle sıcaklıklar ciddi şekilde düşer. Bu dönemde don, buzlanma ve kırağı olayları sıkça görülür.
Zemheri dönemi, özellikle tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar için büyük önem taşır. Şiddetli donlar ürünlere zarar verebilirken, kırsal bölgelerde ulaşımda aksamalar yaşanabilir. Bu nedenle geçmişte çiftçiler, ekim ve hasat planlarını zemheri takvimine göre yapmıştır.
Anadolu’da zemheri; türkülerde, deyimlerde ve halk inanışlarında önemli bir yere sahiptir. “Zemheride yoğurt isteyen cebinde inek taşır” gibi sözler, bu dönemin ne kadar sert geçtiğini anlatan örneklerdendir.
Zemheri Ne Zaman Etkisini Kaybeder?
Zemheri’nin ardından gelen Hamsin dönemiyle birlikte soğuklar yavaş yavaş etkisini kaybetmeye başlar. Ancak halk inanışına göre zemheri bitse bile kışın sürprizleri devam edebilir.
