Bebeklerin çıkardığı o minik heceler, çoğu aile için adeta zamanın durduğu o özel anlardan biridir. Daha birkaç aylıkken başlayan o tatlı agulamalar, zamanla kelimelere dönüşürken her evde aynı heyecan yaşanır.
Ancak her bebeğin gelişiminin kendine özgü bir ritmi olduğu düşünülünce, bazı anne-babaların “Acaba geç mi konuşuyor?” endişesi de çok normal bir durağa dönüşüyor. Uzmanlara göre konuşma süreci uzun bir yolculuk ve bu yolculuğun her durağında dikkat edilmesi gereken sinyaller bulunuyor.
Bebekler Ne Zaman Konuşmaya Başlar?
Aslında bebekler konuşmaya, doğdukları andan itibaren çevredeki sesleri dinleyerek başlıyor. Gelişim adımları ise ay ay şöyle ilerliyor:
0–6 Ay: Dünyayı Seslerle Tanıma
Bu dönemde bebekler özellikle anne ve babanın sesini ayırt edebilir. “Agu”, “guu” gibi sevimli sesler onların ilk iletişim denemeleridir.
6–12 Ay: Heceleme Heyecanı
“Ba-ba”, “da-da”, “ma-ma” gibi tekrar eden heceler bu dönemde duyulmaya başlar. Bazı bebekler ilk anlamlı kelimesini neredeyse 1 yaşına doğru söyleyebilir.
12–18 Ay: İlk Kelimeler Sahneye Çıkıyor
Ortalama bir bebek bu dönemde 3–5 kelime kullanmaya başlar. En sık duyulan ifadeler ise “anne”, “baba”, “mama”, “gel”, “al” gibi basit ama iletişimde kilit rol oynayan kelimelerdir.
18–24 Ay: Kelimeler Birikiyor, Cümleler Kuruluyor
Bu aylar bir nevi “kelime patlaması” dönemidir. Çocuk 20–50 kelimeye ulaşabilir ve iki kelimeli cümleler kurmaya başlar:
“Su ver”, “Anne gel”, “Baba al” gibi.
2–3 Yaş: İfade Gücü Artıyor
Artık çocuk, duygularını ve ihtiyaçlarını daha anlaşılır cümlelerle anlatabilir. 2,5 yaş civarında 200–300 kelime kullanımı son derece normal kabul edilir.
Konuşmada Gecikme Ne Zaman Dikkat Çeker?
Her çocuk farklı hızda gelişse de bazı işaretler anne-babalara “Bunu bir uzmanla konuşmak iyi olabilir” mesajı verir. Uzmanlara göre;
- 12. ayda agulama yoksa,
- 15. ayda tek kelime gelmemişse,
- 24. ayda iki kelimeli cümle yoksa,
- Göz teması sınırlıysa,
- Basit yönergelere tepki vermiyorsa,
bir çocuk doktoru veya dil ve konuşma terapistiyle görüşmek faydalı olur. Bu belirtiler her zaman ciddi bir sorunu göstermese de gelişimin yakından takibini sağlar.
Konuşmada Gecikme Neden Olabilir?
Konuşmada gecikme tek bir nedene bağlı olmak zorunda değil. Bazen çok basit bir sebepten, bazen de altta yatan bir durumdan kaynaklanabilir.
1. İşitmeyle İlgili Sorunlar
Orta kulak iltihabı gibi durumlar çocuğun sesleri duymasını zorlaştırabilir. Çocuk duyamıyorsa taklit de edemez.
2. Gelişim Hızındaki Bireysel Farklılıklar
Bazı çocuklar motor becerilerde hızlı gelişirken dil alanında daha yavaş ilerleyebilir. Bu çoğu zaman normal bir farklılıktır.
3. Yetersiz Sözel Etkileşim
Ekran maruziyetinin fazla olması veya aile içinde yeterince konuşulmaması gelişimi yavaşlatabilir. Bebekler en çok yetişkinin yüzüne bakarak öğrenir.
4. Otizm Spektrum Bozukluğu
Her geç konuşan çocuk otizm tanısı almaz; fakat göz teması zayıflığı, adıyla seslenildiğinde tepki vermeme gibi belirtiler eşlik ediyorsa değerlendirme önemlidir.
5. Genetik ve Nörolojik Faktörler
Ailede geç konuşma öyküsü, bazı gelişimsel bozukluklar veya nörolojik durumlar konuşmayı etkileyebilir.
Uzmanlardan Konuşmayı Destekleyen Öneriler
- Bebeğinizle sık sık konuşun, günlük aktiviteleri anlatın.
- Göz teması kurarak iletişimi güçlendirin.
- Resimli kitaplar okuyun, kelimeleri net ve yavaşça tekrar edin.
- Onun her çabasını motive edin ve kesmeden dinleyin.
- Ekran süresini minimumda tutun; 2 yaş altı için sıfırlamak idealdir.
Her bebeğin konuşma yolculuğu kendine özgü bir hikâyedir. Önemli olan bu hikayeyi dikkatle takip etmek, küçük işaretleri kaçırmamak ve gerektiğinde uzman desteğine başvurmaktır.
