Uçakların durduk yere veya bazı sebeplerden dolayı bozulması veya işlevsel hale gelmesi olası ihtimaller arasındadır. Bu noktada hava araçlarının neden sıkıntıya uğradığını anlamak açısından kaza sonrası değerlendirme işlemleri aracılığıyla kazaların nedenleri ortaya çıkarılır. Havacılık ve askeri araç terminolojisinde bu işleme kaza kırım denmektedir. Peki kaza kırım tam olarak nedir? Kaza kırıma uğramak ne demektir?
Kaza kırım, hava araçlarının kalkışı sırasında veya görev esnasında kaza geçirerek hasar görmesine verilen isimdir. Bu hasarlar genellikle can kaybıyla veya feci sonuçlarla sonuçlanmaz, yalnızca tamir edilebilir seviyede hasarlardır. Kaza kırıma uğrama terimi de, hava aracının teknik bir nedenle veya bir kaza sonucu çalışamaz hale gelmesini nitelemek için kullanılmaktadır.
Kaza Kırım Terimi Hangi Alanlarda Kullanılır?
Ulaşım araçlarının teknik sorunlarında ve karıştıkları kazalarda, bu sıkıntıların neden kaynaklandığını belirlemek için bazı yöntemler kullanılır. Bu yöntemler ulaşım araçlarının teknik özelliklerine ve kullanım alanlarına göre değişiklik gösterirken, havacılık ulaşımında kullanılan kaza sonrası değerlendirme işlemlerine de kaza kırım değerlendirmesi denilmektedir. Peki kaza kırım terimi hangi alanlarda kullanılır?
- Havacılık Sektöründe: Havacılık sektöründe gerçekleşen ufak kazaların ve teknik sorunların nedenini bulabilmek, bu sorunların giderilmesi için oldukça önemlidir. Uçakların pistten çıkması, sert iniş yapması veya kuş çarpması gibi hasarlar kaza kırım sayılır. Bu kaza kırımlarda, sorunun değerlendirilmesi yapılır.
- Askeri Alanda: Kaza kırım terimi, askeriye alanında da kullanılmaktadır. Özellikle kara, hava ve deniz araçlarının görev sırasında sorun yaşamaları ve kazaya karışmaları, kaza kırım olarak nitelenir. Bu noktada askeri alandaki kaza kırımlara örnekler arasında tank devrilmesi, helikopter düşmesi veya zırhlı araçların çarpışması gibi sorunlar bulunmaktadır.
- Askeri Denizcilik Alanında: Çok nadir görülse de askeri deniz araçlarının karıştığı kazalara kaza kırım nitelemesi yapılmaktadır.
Uçaklarda Kaza Kırım Ne Anlama Gelir?
Kaza kırım, genellikle havacılık sektöründe yaşanan kazaları nitelemek için kullanılan bir terimdir. Havacılık sektöründe ulaşım aracı olarak kullanılan uçakların kalkış, iniş, manevra veya diğer teknik süreçlerde yaşadığı sorunlar sırasında hasar alması durumlarında bu terim kullanılmaktadır. Genellikle basit, tamir edilebilen ve can kaybı olmayan uçak arıza ve sorunlarında kullanılan bu terim, tamir edilebilir düzeyde olan sorunlar için tercih edilmektedir. Peki uçaklarda kaza kırım sorunlarında süreç nasıl işler?
Uçak kaza kırım durumlarında öncelikle uçağa güvenli şekilde müdahale edilmesi gerekmektedir. Patlama durumlarına karşı çevre güvenliği alınır, yangın varsa güvenli şekilde yangın söndürülür. Bu arada uçakta yolcu varsa güvenli şekilde yolcuların tahliyesinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Kaza kırım denilen bu sorunlarda genellikle yolcular hiç yaralanmaz veya hafif yaralanmalar olur. Kazanın nedenlerinin araştırıldığı ve yazılı hale getirildiği kaza kırım raporu hazırlanır ve sonrasında uçak tamir edilir.
Kaza Kırım Raporu Nasıl Hazırlanır?
Kaza kırım raporu bir ulaşım aracının (genellikle hava araçları ve askeri araçlar) karıştığı kazalar veya yaşanan teknik sorunlardan ötürü hasar alması sonucu oluşturulan raporlardır. Bu ulaşım araçlarının karıştığı kazalara veya aldığı hasarlara kaza kırım denmektedir. Kaza kırımlardan sonra kazanın neden meydana geldiği ve kaza sırasında nasıl hasarların gerçekleştiği gibi maddeler raporlanmaktadır. Peki kaza kırım raporu nasıl hazırlanır?
- Olayın Bildirimi: Kaza veya teknik sorun sonrası pilot veya diğer görevliler, gerçekleşen olayı üst makamlara bildirir.
- İnceleme Ekibi Toplanması: Kazanın veya hasarın büyüklüğüne göre inceleme ekibi kurulur. Bu ekip, tarafsız ve bağımsız şekilde kaza kırımı inceler.
- Olay Yeri İncelemesi: Olay yeri incelemesinde soruna neden olan bulgular tespit edilmeye çalışılır, ulaşım aracı detaylı incelenir ve hasarlar belgelenir.
- Teknik Belirleme Yapılır: Sorunun teknik arızdan mı, pilotaj hatasından mı, hava koşullarından mı yoksa bakım bir eksikliğinden mi ortaya çıktığı belirlenir.
- Raporlama Yapılır: İnceleme sırasında karşılaşılan tüm bulgular, olayın saati, görevli bilgileri, araç bilgileri, hasarın boyutu, olası hasar nedeni ve hasar sonrası araç bilgileri raporlanır.
Kaza Kırım ile Hasar Kaydı Arasındaki Fark Nedir?
Araç kaza kaydı ve kaza kırım arasında bazı farklılıklar vardır. Bu farklılıkların en başında, bu terimlerin kullanım alanları gelmektedir. Kaza kırım terimi genellikle hava araçlarının karıştığı kaza ve arızalar için kullanılırken hasar kaydı ise daha çok sivil kara araçları için kullanılmaktadır.
Kaza kırım raporu ile hasar kaydı arasındaki farklardan biri de içerik ve belgeleme farklılıklarıdır. Kaza raporlarında genellikle trafik kaza tespit tutanağı ve eksper raporu bulunur. Bu belgeler gayet basit belgelerdir ve kazanın oluş şekliyle kimin hatalı olduğunu tespit etmek için kayıt altına alınırlar. Kaza kırım raporu ise oldukça teknik ve resmi bir rapordur. Kaza kırım raporunu teknik bir heyet yazar ve bu rapor resmi makamlara ulaştırılır.
