11 Temmuz 1995, Bosna Savaşı’nın en karanlık günlerinden biri olarak tarihe geçti. Bosna Hersek'in doğusunda, Birleşmiş Milletler tarafından “güvenli bölge” ilan edilen Srebrenitsa, o gün Bosnalı Sırp kuvvetleri tarafından işgal edildi ve 8 binden fazla Boşnak erkek ve erkek çocuk sistematik şekilde katledildi. Bu olay, II. Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’da gerçekleşen en büyük soykırım olarak kayıtlara geçti.
Soykırım Nasıl Başladı?
1992-1995 yılları arasında süren Bosna Savaşı sırasında, etnik temizlik politikaları doğrultusunda Bosnalı Müslümanlar hedef alındı. Savaş boyunca birçok şehirde katliamlar yaşanırken, Srebrenitsa Birleşmiş Milletler tarafından korunacağı söylenerek “güvenli bölge” ilan edilmişti. Ancak 11 Temmuz 1995’te Ratko Mladiç komutasındaki Sırp birlikleri şehre girdi.
Sivil halk, BM bünyesindeki Hollandalı askerlerin bulunduğu Potoçari Üssü'ne sığındı. Ancak uluslararası güçler etkisiz kaldı ve binlerce Boşnak, Sırp güçlerine teslim edildi. Kadınlar ve küçük çocuklar otobüslerle bölgeden çıkarılırken, erkekler toplu şekilde katledildi ve toplu mezarlara gömüldü.
Kaç Kişi Hayatını Kaybetti?
Yapılan resmi açıklamalara göre, Srebrenitsa’da 8.372 Boşnak erkek ve erkek çocuk öldürüldü. Katliamdan sonra cesetler, olayı gizlemek amacıyla çeşitli bölgelere taşındı ve toplu mezarlara gömüldü. Bugüne kadar 6 binden fazla kurbanın kimliği tespit edilerek Potoçari Anıt Mezarlığı’nda defnedildi. Hâlâ binin üzerinde kişi kayıp.
Uluslararası Tepki ve Yargılama Süreci
Srebrenitsa Soykırımı, 2007 yılında Uluslararası Adalet Divanı tarafından “soykırım” olarak tanındı. Olayın sorumlularından Bosnalı Sırp lider Radovan Karaciç ve General Ratko Mladiç, Lahey'deki Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.
Ancak soykırımın önlenememesi, uluslararası kamuoyunda büyük tepki topladı. Birleşmiş Milletler’in ve NATO’nun o dönemdeki yetersizliği, uzun yıllar boyunca tartışma konusu oldu.
Her Yıl Anılıyor
Srebrenitsa kurbanları, her yıl 11 Temmuz’da düzenlenen anma törenleriyle hatırlanıyor. Kimliği belirlenen yeni kurbanlar her yıl bu törende toprağa veriliyor. Törenlere, soykırımdan kurtulanlar, kurban yakınları ve uluslararası temsilciler katılıyor.
Tarihe Geçen Bir Uyarı
Srebrenitsa, sadece bir şehirde yaşanan trajedi değil; dünyanın gözleri önünde gerçekleşen bir insanlık suçudur. Bugün hâlâ bazı çevreler tarafından inkâr edilse de, Srebrenitsa gerçeği, insanlığın hafızasında silinmeyecek bir yara olarak kalmaya devam ediyor.
