Özellikle Anadolu coğrafyasında çiftçilerin sıkça kullandığı anız yakma tekniği, tarlalardan hasat alındıktan sonra tarlaların tekrar hızlı bir şekilde ekim işlemine hazır hale getirilmesi işlemidir. Hasat sonrasında tarlalarda kalan bitkilere anız denir. Kök, yaprak ve bitki parçalarından oluşan bu anızlar tek tek toplanmaya çalışıldığında uzun vakitler alacağı için anız işlemiyle hızlıca ortadan kaldırılır. Ancak tarlaları bir sonraki ekim işlemine hızlı ve kolay şekilde hazır hale getiren bu işlem, toprağa, doğaya, bölgede bulunan hayvan popülasyonuna ve insan sağlığına büyük zararlar vermektedir.
Maliyet ve insan gücü açısından bu işlem oldukça uygun olsa da, toprağın verimini düşürür. Verimi düşen toprak, bir sonraki ekim işlemine hızlıca hazır hale gelse de ekim işleminden istenilen sonuç tam olarak alınamayabilir.
Bunun yanında, anız yangını tarlaları basan haşereler için de yapılabilmektedir. Tarlalara dadanan mahsul için zararlı haşere ve hayvanlar, ekim işleminden istenilen sonuçların alınmasının önüne geçmektedir. Bu noktada anız yangını, haşereleri tarlalardan uzaklaştırmaya da neden olur. Ancak bu işlemin de ekosistem açısından belli zararları bulunmaktadır.
Her canlının ekosistem içerisinde farklı rolü ve misyonu vardır. Tarlara dadanan hayvan ve haşereleri uzaklaştırmak için yakılan anız yangınında tarlada bulunan tüm hayvanlar zarar görecektir. Bu noktada, mahsul verimini artıran ve toprağın hava almasını sağlayan hayvanlar da zarar göreceği için anız yangınları sonrasındaki ekimlerde verim düşecektir.
Anız Yakmak Serbest Mi?
Tarla sahiplerinin sıkça uyguladığı temizleme yöntemlerinden olan anız yakma, Türkiye Cumhuriyeti yasalarınca yasaklanan bir uygulamadır. Toprağın kalitesini, çevre sularını, hayvan popülasyonunu ve bitki örtüsünü olumsuz etkileyen bu uygulamanın önüne geçebilmek için, 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun ek 1. Maddesinin “c” bendine göre, tarım alanlarında anız yakan şahıslara, yaktıkları dekar başına para cezası uygulanmaktadır. Bu ceza, yalnızca orman ve sulak alanlardan uzakta yapılan anız yangınlarını kapsamaktadır. Orman ve sulak alanlara bitişik tarlalarda anız yakmak, normal şartlarda verilen dekar başına cezanın beş katı fazlasıyla karşılık bulmaktadır.
Ayrıca anız yakmanın cezası yalnızca para cezasıyla da kalmamaktadır. 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 75 ve 110. Maddeleri kapsamında ormanlık bölgelere 4 kilometre kadar uzaklıkta anız yakıldığı takdirde, bu işlemi yapan kişilere bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası da verilebilmektedir.
Bu cezaların ana sebebi, çıkabilecek yangınların önüne geçmek, hava kirliliğini azaltmak ve toprağın verimliliğini korumaktır.
Anız Ne Zaman Yakılır?
Anız yakmak, maliyet ve zaman açısından avantaj sağlıyor gibi gözükse de ekosistemin yanında hayvan ve insan sağlığına büyük zarar verir. Toprağın verimliliğini de düşüren bu uygulama, bilinçsiz çiftçiler tarafından sıkça uygulanmaktadır. Peki anız ne zaman yakılır?
- Hasat Sonrası: Anız yakmanın en bilindik zamanı hasat sonrası zamandır. Tarlalar hasat edildikten sonra tarlada kalan bitki kalıntılarını temizlemek için anız yakılmaktadır.
- Böceklerle Mücadele İçin: Anız, tarlalara dadanan böcekleri temizlemek için de yakılmaktadır.
- Hastalıklarla Mücadele İçin: Bitkilerde oluşan hastalıklar, verimin azalmasına ve toplu bitki ölümlerinin oluşmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle anız yakılması, bitkilerin topluca temizlenmesi ve tarlanın yeni ekime hazır olması için yapılmaktadır.
- Yeni Ekime Hazırlanma: Anız yakma uygulamasının en çok yapılma nedenlerinden biri de ekime tekrar hazır hale getirmektir. Tarlalardan mahsuller toplandıktan sonra bitki kalıntılarını toplamak hem maliyetli hem de zaman kaybı olacaktır. Bu nedenle çevre bilincine sahip olmayan tarla sahipleri, işlerini kolaylaştırmak adına tarlaları ekime hızlıca hazırlamak için anız yakmaktadır.
Anız Yakmanın Tarım Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
Anız yakmak, her ne kadar tarım alanlarını hızlı ve kolayca ekime hazır hale getirse de, çevreye birçok zararlı etkisi bulunmaktadır. Peki tarımın verimliliğini azaltan ve doğaya birçok zararı bulunan anız yakmanın etkileri nelerdir?
- Toprak Yapısını Bozar: Toprakta bulunan bitkilerin ve köklerin yok olmasına neden olacağı için toprak erozyona açık hale gelir.
- Verimliliği Azaltır: Toprakta bulunan bitkilerin yanarak yok olması, toprakta bulunan vitamin ve minerallerin yok olmasına neden olur. Bu noktada, toprak daha sonra yapılacak ekimlerden istenilen verimi vermeyecektir.
- Toprağın Besin Kaybı Yaşamasına Neden Olur: Toprakta bulunan Azot, fosfor, potasyum gibi mineral ve vitaminler anız yakma işlemiyle birlikte zarar görür. Bu zarar görmenin sonrasında topraktaki mahsuller istenilen kalitede olmaz.
- Çevreyi Olumsuz Etkiler: Anız yakmanın bir başka zararı da, hava kirliği ve su kirliliği oluşturmasıdır. Böylece anız yakmak sadece toprağa zarar vermekle kalmaz, çevreye de zarar verir. Ayrıca anız yakmak karbon salınımını artıracağı için küresel ısınmaya da olumsuz katkı sağlamaktadır.
- Biyolojik Çeşitliliğe Zarar Verir: Anız yakmak, tarlalarda bulunan böcek ve hayvanlara zarar verir. Böylece çevrede bulunan biyolojik çeşitliliğin azalması, anız yakma sonrasında kaçınılmazdır.
