Üniversitelerde akademik kariyerin en prestijli unvanlarından biri olan profesörlük, yalnızca uzun yıllar süren eğitimle değil; aynı zamanda bilimsel üretkenlik, yayınlar ve akademik katkılarla kazanılır. Peki, profesör olmak için hangi aşamalardan geçilir? Türkiye’de profesör olma şartları nelerdir? İşte adım adım profesörlüğe giden yol…
Profesörlük nedir?
Profesör, yükseköğretim kurumlarında akademik unvanların en üst düzeyidir. Bu unvana sahip kişiler hem ders verebilir hem de bilimsel araştırmalar yaparak bulgularını yayımlayabilirler. Aynı zamanda akademik jürilerde görev alabilir, tez danışmanlığı yapabilir ve çeşitli bilimsel kurul ve projelerde liderlik üstlenebilirler.
Profesör nasıl olunur?
Profesör olabilmek için aşağıdaki temel aşamalardan geçmek gerekir:
1. Lisans eğitimi
İlk adım, akademik kariyer planlanan alanda dört yıllık bir lisans eğitimi almaktır. Bu bölüm genellikle ileride uzmanlaşmak istenilen alanla doğrudan ilgilidir.
2. Yüksek lisans ve doktora
Lisansın ardından en az 2 yıl süren bir yüksek lisans programı tamamlanır. Ardından, doktora programına kabul edilerek akademik araştırmalar yapılır ve özgün bir tez hazırlanır. Doktora süreci genellikle 4-6 yıl sürer.
3. Doktor öğretim üyesi (Dr. Öğr. Üyesi)
Doktorayı tamamlayan kişiler, üniversitelerde doktor öğretim üyesi olarak görev alabilir. Bu dönemde ders verilir, akademik yayınlar yapılır ve bilimsel projelerde görev alınır.
4. Doçentlik başvurusu
Belirli bir süre (genellikle en az 5 yıl) doktor öğretim üyeliği yaptıktan sonra, doçentlik sınavına girilir. Doçent olabilmek için:
Akademik yayınlar
Atıf sayısı
Ulusal ve uluslararası makaleler
Bildiriler ve kitap bölümleri gibi kriterler göz önüne alınır.
Doçentlik unvanı, ÜAK (Üniversitelerarası Kurul) tarafından verilir.
5. Profesörlük başvurusu
Doçentlik unvanını aldıktan sonra belirli bir süre daha akademik üretimde bulunmak ve öğretim faaliyetleri yürütmek gerekir. Profesörlük için adaylar, bağlı bulundukları üniversitenin reklam edilen kadrosuna başvururlar. Başvuru sırasında şunlar aranır:
Doçentlikten sonra geçen en az 5 yıl
Yeni bilimsel yayınlar
Kitap veya kitap bölümü yazımı
Proje yürütücülüğü
Öğrenci danışmanlığı
Başvurular, profesörlük jürisi tarafından değerlendirilir ve olumlu sonuçlanırsa profesör kadrosuna atanma gerçekleşir.
Profesör olmak için kaç yıl gerekir?
Profesör olma süreci kişiden kişiye değişse de, lisans mezuniyetinden sonra ortalama 15 ila 20 yıl sürebilir. Bu süre; akademik üretkenlik, başvuru zamanlaması ve kadro imkanlarına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.
Profesör maaşı ne kadar?
2025 yılı itibarıyla devlet üniversitelerinde görev yapan bir profesörün ortalama maaşı, akademik derecesi, hizmet yılı ve ek görevlerine göre değişmekle birlikte 45.000 – 65.000 TL arasında olabilir. Vakıf üniversitelerinde maaşlar daha yüksek olabilmekle birlikte, sözleşmeye göre farklılık gösterir.
Kimler profesör olabilir?
Herhangi bir lisans programından mezun olduktan sonra gerekli akademik kriterleri sağlayan herkes profesör olabilir. Ancak;
Bilimsel üretkenlik
Yayın kalitesi
Akademik etik
gibi unsurlar da dikkate alınarak değerlendirme yapılır.
