UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alan ve tarih boyunca Anadolu'nun kültürel mirasını yansıtan Ani Ören Yeri’nde, Anadolu’daki ilk cuma namazının kılındığı önemli yapı olan Fethiye Camisi’nde restorasyon çalışmaları hızla ilerliyor.
Ani Ören Yeri: Tarihin Buluşma Noktası
12. yüzyıla ait Türk-İslam mimarisinin nadide örneklerini barındıran Ani Ören Yeri, 2012 yılında UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’ne, 2016’da ise Dünya Kültür Mirası Listesi’ne dahil edildi. Yaklaşık 100 hektarlık alanda kurulu olan Ani, Anadolu'daki ilk Türk camisi olan Ebu’l Menuçehr Camisi (Ani Ulu Camisi), Selçuklu Mezarlığı ve Kümbetleri gibi pek çok tarihi esere ev sahipliği yapıyor.
Fethiye Camisi: Anadolu'nun İlk Fetih Camisi
Ani Ören Yeri’nin en önemli yapılarından biri olan Fethiye Camisi, şehrin güneyinde, Arpaçay Vadisi'nin üst düzlüğünde yer alıyor. 987 yılında II. Simbat tarafından yapımına başlanan bu yapı, 1010 yılında Bagratlı Emiri I. Gagik’in eşi Katramide tarafından tamamlandı.
Mimarı, İstanbul’daki Ayasofya’nın kubbesini onaran Tridat olarak bilinen usta mimardır. 1064 yılında Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan’ın Ani’yi fethetmesiyle, yapı Türk fetih geleneğine uygun şekilde camiye dönüştürüldü ve Sultan Alparslan’ın burada ilk cuma namazını kılması nedeniyle "Fethiye Camisi" adıyla anılmaya başlandı.
Tarihte Bir Dönüm Noktası: Sultan Alparslan'ın Ani Fethi ve İlk Cuma Namazı
Ani Ören Yeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, Sultan Alparslan’ın 16 Ağustos 1064 tarihindeki fetih hareketinin İslam dünyasında büyük yankı uyandırdığını vurguluyor. Arslan, "Abbasi Halifesi Kaim bi-Emrillah, Sultan Alparslan’a 'Ebu’l Feth' yani 'Fetihler Babası' unvanını verdi. Ani’deki büyük katedral camiye çevrildi ve kubbesindeki haç altın bir hilalle değiştirildi. Burada Anadolu’nun ilk cuma namazı kılındı" diye belirtiyor.
Mimari Özellikleri ve Tridat’ın Öncülüğü
Fethiye Camisi, kubbeli bazilikal planıyla dikkat çekiyor. Mimar Tridat, yalnızca bu eserin değil, aynı zamanda İstanbul Ayasofya Camisi’nin kubbesinin onarımında da görev almış önemli bir isim. Tridat, Ani’den İstanbul’a davet edilip Ayasofya’yı onardıktan sonra tekrar Ani’ye dönerek bu tarihi caminin tamamlanmasını sağladı.
Restorasyon Çalışmaları ve Ziyaretçi Açılımı
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dünya Anıtlar Fonu iş birliğiyle yürütülen Fethiye Camisi restorasyonu, üç etap halinde planlanmış olup, çalışmalar yoğun şekilde devam ediyor. İkinci etap restorasyonun bu yıl tamamlanması hedefleniyor. Üçüncü etap sonrası, Fethiye Camisi ziyaretçilere açılarak tarihi dokusunu koruyacak ve ziyaretçilere unutulmaz bir deneyim sunacak.
