Abdest, İslam’da namaz kılmak, Kur’an okumak ve bazı ibadetleri yerine getirmek için yapılan fiziksel ve ruhsal temizliktir. Temel olarak, belirli organların usulüne uygun olarak su ile yıkanması ve bazılarını ıslak el ile mesh etmek şeklinde uygulanır (Merğinânî, el-Hidâye, I, 12).
Kur’an-ı Kerim’de abdestle ilgili olarak şöyle buyrulmuştur:
“Ey iman edenler! Namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar kollarınızı yıkayın, başınızı meshedin ve topuklara kadar ayaklarınızı yıkayın. Eğer su bulamazsanız temiz toprakla teyemmüm edin” (Maide, 5/6).
Hz. Peygamber (s.a.v.), Müslümanlara abdesti bizzat göstererek öğretmiş ve abdestsiz yapılan namazların Allah katında kabul edilmeyeceğini belirtmiştir (Buhârî, Vudu 2; İbn Mâce, Taharet, 47).
Abdestin farz ve sünnetleri
Sünni fıkıh mezhepleri, abdestin dört temel farzında ittifak etmişlerdir:
Yüzü yıkamak
Kolları dirseklere kadar yıkamak
Başın mesh edilmesi
Ayakları topuklarla birlikte yıkamak
Bunun dışında mezhepler arasında bazı farklılıklar vardır:
Hanbelîler: Besmele ile başlamak ve muvalat (organların ara verilmeden yıkanması) farzdır.
Şafii ve Hanbelîler: Farzların ayette belirtilen sıraya göre yapılması önemlidir.
Malikîler: Başın tamamının mesh edilmesi farzdır.
Abdest nasıl alınır?
Niyet ve besmele ile abdeste başlanır.
Eller bileklere kadar üç kez yıkanır, parmak araları ovuşturulur.
Dişler misvak veya diş fırçası ile temizlenir; ağza ve buruna üçer kez su verilir.
Yüz üç kez yıkanır.
Dirseklerle birlikte sağ ve sol kollar yıkanır (her biri üç kez).
Başın üstü avuç ve parmak içleriyle mesh edilir; Maliki mezhebine göre başın tamamı mesh edilir.
Eller, başparmak ve diğer parmaklarla kulak ve boyun mesh edilir.
Ayaklar topuklarla birlikte yıkanır; parmak aralarına özen gösterilir (Kasânî, Bedâîu’s-Sanâi, 1, 65-75).
Abdest, hem bedensel temizlik sağlar hem de ruhsal arınmayı destekleyerek ibadetlerde huzur ve huşu kazandırır.
