İslam’ın en temel ibadetlerinden biri olan namaz, yalnızca şekli bir uygulama değil; hem bedensel hem de ruhsal disiplini temsil eder. Namazın geçerli ve sahih olabilmesi için Allah tarafından belirlenmiş bazı kurallara uymak gerekir. Bu kuralların başında gelenler ise farzlardır. Toplamda 12 farzı bulunan namaz, iki temel başlık altında değerlendirilir: Namazın dışındaki farzlar ve namazın içindeki farzlar.
1. Namazın Dışındaki 6 Farz
Namaz başlamadan önce mutlaka yerine getirilmesi gereken bu şartlar şunlardır:
1. Hadesten Taharet (Abdestli veya Gusüllü Olmak)
Namazın en temel şartıdır. Abdest ya da gusül gerektiren bir durumda kişi namaz kılamaz. Abdestsiz namaz, geçersizdir.
2. Necasetten Taharet (Temizlik)
Namaz kılacak kişinin elbisesi, bedeni ve namaz kıldığı yer pislikten arındırılmış olmalıdır. Gözle görülen veya hükmen necis olan herhangi bir madde namaza engeldir.
3. Setr-i Avret (Örtünme)
Namazda belirli bölgelerin örtülmesi şarttır.
Erkekler için: Göbek ile diz arası.
Kadınlar için: Yüz ve eller hariç tüm vücut örtülmelidir.
Açık bir yer bulunursa, namaz bozulur.
4. İstikbal-i Kıble (Kıbleye Dönmek)
Namazın kıbleye dönerek kılınması farzdır. Kıble, Kâbe’nin bulunduğu yönü ifade eder. Yanılma halinde düzeltme yapılmazsa, namaz geçersiz olabilir.
5. Vakit
Her namazın kendine özgü bir vakti vardır. O vakit girmeden kılınan namaz geçerli olmaz. Namazın doğru vakitte eda edilmesi farzdır.
6. Niyet
Hangi namazın kılındığına kalben niyet edilmelidir. İmam olan biri “cemaatle namaz kıldırmaya” da niyet eder. Niyetin kalben yapılması yeterlidir; dil ile söylenmesi sünnettir.
2. Namazın İçindeki 6 Farz
Namaza başlandıktan sonra eksiksiz yapılması gereken davranışlar şunlardır:
1. İftitah Tekbiri (Başlama Tekbiri)
“Allahu Ekber” diyerek eller kulak hizasına kaldırılır ve namaza başlanır. Bu olmadan namaz başlamış sayılmaz.
2. Kıyam (Ayakta Durmak)
Farz namazlarda kıyam (ayakta durmak) zorunludur. Özürsüz yere oturarak kılınan farz namaz geçerli sayılmaz.
3. Kıraat (Kur’an’dan Okuma)
İlk iki rekâtta Fatiha Suresi ve ardından bir sure ya da birkaç ayet okunur. Kıraat, imam ve tek başına kılan için farzdır. Cemaat kıraat yapmaz.
4. Rükû (Eğilmek)
Eller dizlere konularak bel düz şekilde eğilmek gerekir. Rükû “Subhane Rabbiyel Azim” denilerek yapılır. Rükû yapılmadan secdeye geçilirse namaz eksik olur.
5. Secde (Yere Kapanmak)
Alın, burun, eller, dizler ve ayak parmakları yere değerek yapılır. Secde, namazın en önemli farzlarındandır ve iki defa yapılır. Eksik yapılırsa namaz bozulur.
6. Ka’de-i Ahire (Son Oturuş)
Namazın sonunda, “Ettehiyyatü” duasını okuyacak kadar oturmak farzdır. Bu oturuşta selam verilmeden kalkmak namazı geçersiz kılar.
