Ruhban sınıfı tanımı hakkında konuşmak gerekirse bu sınıf, dini otoriteyi temsil eden ve elinde bulunduran sınıftır. Bu sınıf dini ritüelleri şekillendirir, toplumu dini konularda yönlendirir, topluma manevi önderlik yapar ve toplumda rehber görevi görür. Bunun yanında kutsal kitapları da bu sınıf yorumlar. Bu nedenle eski zamanlarda toplum içerisinde ruhban sınıfına apayrı bir saygı gösterilmekteydi.
Ayrıca tarih boyunca birçok örneği görüldüğü üzere ruhban sınıfı yalnızca dini konularda değil, farklı konularla da ilgilenmiştir. Zaman içinde ruhban sınıfına ait olan insanların el üstünde tutulmasıyla oluşan bu durumlar ruhban sınıfı zaman zaman siyasi, sosyal ve kültürel alanlarda da söz sahibi olmuştur.
Özellikle din odaklı devletlerde ruhban sınıfı, devletlerin karar mekanizması konumuna gelebilmekteydi. Bu özellikleri nedeniyle toplum üzerinde de büyük etki kurabilen ruhban sınıfı, kitlelere yön veren bir hal alabilmiştir.
Ruhban Sınıfının Görevleri Nelerdir?
Ruhban sınıfı, her dinde varlığını gösterebilir ancak İslam dininde ruhban sınıfı diye bir kavram bulunmaz. Dinimizde imam ve kanaat önderleri gibi dini liderler ruhban sınıfı olarak adlandırılabilir. Ancak özellikle Katolik kilisesi gibi daha sistematik ve planlı yapılanmalar ruhban sınıfına dahil olabilir. Bu noktada ruhban sınıfının görevleri oldukça fazlayken, tarih boyunca zaman zaman bu sınıf bazı durumlardan ötürü eleştirilmiştir.
Ruhban sınıfının görevleri arasında en önde gelen görev, dini liderlik yapmaktır. Toplumsal kademeler arasında din işlerinde öne çıkan ruhbanlar, dini ayinleri yönetmek ve ibadetlerin yapılmasında denetçi olmak görevlerini yerine getirir. Aynı zamanda kutsal metinlerin halk tarafından daha iyi anlaşılmasını sağlamak için dini de yorumlarlar. Bunun yanında ruhban sınıfının görevleri arasında dinin halk arasında yayılmasını sağlamak ve dini öğretmek de bulunur.
Toplumun ahlaki yapısının kontrolü de aynı şekilde ruhban sınıfının görevleri arasındadır. Ruhban sınıfı, yaşayışıyla ve hayata bakışıyla halka öncü olarak örnek bir profil çizme görevini de yerine getirirdi. Aynı zamanda teokratik yapılarda dini hukuk ve kuralların uygulanmasını sağlamak da ruhban sınıfının görevleri arasındaydı.
Kısacası dini konularda ruhban sınıfı tek yetkili merci idi. Ancak bu noktada şunu da belirtmek gerekir ki ruhban sınıfı zaman zaman oldukça fazla eleştirilmiştir. Özellikle ruhban sınıfına gereğinden fazla önem verildiği toplumlarda zaman zaman ruhban sınıfı, elindeki gücü siyasi ve ekonomik çıkar elde etmek için kullanmıştır. Devlet yetkililerini kontrol altına alan ruhban sınıfı, tarihte birçok örneği görüldüğü üzere bu gücünü kötü amaçlar için de sıkça kullanmıştır.
Orta Çağ’da Ruhban Sınıfının Toplumdaki Yeri Neydi?
Orta çağ ruhbanları özellikle Avrupa toplumlarında muazzam bir güce sahipti. Dini hayatın yalnızca manevi özelliklerinin öne çıkmadığı bu dönemde, devletler ve siyasi yapılar dinin etkisinde kalmaktaydı. Bu durum da, ruhban sınıfının gittikçe güç kazanmasına neden olmuştu. Bu nedenle ruhban sınıfı orta çağ’da yalnızca dini konularda değil siyasi ve ekonomik konularda da söz sahibi olmuş ve ellerinde büyük bir güç barındırmıştır.
Bunun yanında orta çağ döneminde İslam dünyasında da dini liderler oldukça güçlü konumdadır. Her ne kadar Avrupa dünyasında Hristiyanlık büyük bir güçse, İslam dünyasında da İslam dini aynı güce sahipti. İslam dünyasındaki padişahlar siyasi hamleler yapmadan önce dini liderlerden fetva alır, karar alırken dini liderlerin verdiği direktifleri göz önünde bulundururlardı.
Günümüzde Ruhban Sınıfı Hangi Ülkelerde Etkilidir?
Günümüzde her ne kadar siyasi alanlarda dini meselelerin gözetilmesi azalsa da, özellikle teokratik yapıya sahip olan devletlerde ruhban sınıfı olarak nitelenebilecek dini otoriteler hala oldukça önemli yer tutar. Bu duruma günümüzde en iyi örnek, İran İslam Cumhuriyeti olacaktır. İran devleti, teokratik yönetim şekliyle yönetilir. Bu ülkenin en yüksek lideri ‘’Rehber’’dir. Rehber, hem siyasi gücü elinde tutar hem de dini lider olarak öne çıkar.
Bunun yanında günümüzde ruhban sınıfı bulunan ülkelerden biri de Vatikan’dır. Katolik mezhebinin merkezi olan Vatikan, Papa tarafından yönetilir. Tıpkı İran’da olduğu gibi Vatikan’da da, dini ve siyasi lider ruhban sınıfına mensuptur.
Ayrıca günümüzde ruhban sınıfına ait olan ülkeler arasında Suudi Arabistan, Afganistan, İngiltere ve Danimarka gibi ülkelerde de ruhbanlık sınıfı bulunmaktadır.
