Deniz Yaşayan - TÜRKGÜN
Romanya'da, önceki seçim sonuçlarının usulsüzlük iddiaları nedeniyle iptal edilmesinin ardından yenilenen cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turu, Avrupa Birliği’nin (AB) desteklediği adaylara karşı genç erkekler, düşük gelirliler ve AB karşıtlarından destek gören radikal sağın gövde gösterisine sahne oldu.
Toplam 11 adayın yarıştığı seçimde katılım oranı yüzde 53'te kaldı. Rumenlerin Birliği İttifakı (AUR) lideri George Simion, oyların yüzde 41’ini alarak ilk sıraya yerleşti. Onu, yüzde 21’le bağımsız aday ve Bükreş Belediye Başkanı Nicuşor Dan izledi. İktidar bloğunun adayı Crin Antonescu ise yüzde 20 ile üçüncü sırada kaldı. Simion’un zaferi sadece Romanya değil, AB içindeki siyasi dengeler açısından da dikkatle izleniyor.
18 Mayıs'ta yapılacak ikinci turda Simion ve Dan karşı karşıya gelecek. Ilımlı mesajlarıyla tanınan Dan’ın, ikinci turda merkez ve sol partilerin desteğini alması bekleniyor. Radikal sağın 38 yaşındaki temsilcisi Simion ise daha önce “Rusya'nın manipülasyonu” gerekçe gösterilerek iptal edilen seçimde birinci çıkan ve Batı karşıtlığıyla bilinen Calin Georgescu’yla ittifak halinde. Guardian'a göre Georgescu-Simion ittifakı Kremlin’in Avrupa içindeki etkisini artırma çabasının bir yansıması, nitekim Simion, seçilmesi halinde Georgescu’yu önemli bir devlet görevine getireceğini açıkladı. Bu da, seçimlerin ikinci turunda Dan'ın şansını çok zorlaştırıyor.
İkinci turda merkez seçmenin belirleyici olması bekleniyor. Simion’un sert söylemleri karşısında, Dan’a yönelen “bloke oylar” seçimin kaderini tayin edebilir. Ancak Antonescu’nun sessiz kalması ya da Simion’a zımni destek vermesi halinde ibre yeniden sağa dönebilir. Bununla birlikte Simion'un ilk turdaki zaferi şimdiden Romanya'da statükoyu sarsmış görünüyor. Nitekim Başbakan Marcel Ciolacu, desteklediği adayın başarısızlığı üzerine istifa etti bile.
SİMİON KİMDİR?
1986 doğumlu bir siyasetçi ve aktivist olan Simion, 2019'da kurduğu AUR partisiyle milliyetçi ve muhafazakar bir çizgide siyaset yapıyor. Partisinin temel hedefleri arasında Romanya ve Moldova'nın birleşmesi, geleneksel aile yapısının korunması ve ulusal egemenliğin güçlendirilmesi yer alıyor. Simion'un gençliğinden beri sokak eylemlerine katıldığı ve “bir anda" ortaya çıktığı ileri sürülerek eleştirilen Georgescu'dan farklı olarak yıllardır Rumen sağının aktif bir parçası olduğu biliniyor.
Simion, Avrupa Birliği ve NATO'ya karşı eleştirel bir tutum sergiliyor ve Ukrayna'ya gönderilen askeri yardımlara karşı çıkıyor ancak “NATO'dan çıkmak” gibi bir talebi bulunmuyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın "Make America Great Again" (MAGA) hareketine benzer bir yaklaşımı benimseyen ve Batı blokuna karşı temkinli olmakla birlikte Rusya'ya tam anlamıyla angaje olmayan ve önceliğini ülke içi siyasi dengelere veren Simion, bu yönleriyle Macaristan Başbakanı Viktor Orban'a benzetiliyor.
VAATLERİ NEler?
Simion'un seçim kampanyasında öne çıkan vaatleri, "ekonomik milliyetçilik", "sosyal muhafazakarlık" ve "devlet reformu" ekseninde biçimleniyor. “Planul Simion” adlı programında, yaklaşık 200 maddelik bir reform paketi sunan Simion, bu vaatler gerçekleşmediği takdirde istifa edeceğini taahhüt etti. Söz konusu programda yer alan başlıca vaatler ise şu şekilde sıralanabilir:
- Moldova ile “tarihsel birleşme”: Simion'un dış politika vizyonunun merkezinde, Romanya ve Moldova'nın birleşmesi yer alıyor. 2011 yılında kurduğu "Acțiunea 2012" adlı sivil platform aracılığıyla bu hedef doğrultusunda çeşitli etkinlikler düzenleyen ve Moldova tarafından “ulusal güvenliği tehdit” gerekçesiyle ülkeye girişi 2028'e kadar yasaklanan Simion, bu vaatiyle AB'yi endişelendiriyor. Simion'un Transdinyester'deki Rus ayrılıkçılarla ilgili bir söylemi ise bulunmuyor.
- Dış politikada bağımsız duruş: Simion, AB ve NATO üyeliklerini sürdürmekten yana olsa da bu kurumların işleyişine muhalefetiyle dikkat çekiyor. AB'nin birlik ülkelerinin yönelimlerini dikkate almayan bir “merkeziyetçi” yapıya sahip olduğunu düşünen Simion, bu konuda Orban ve Slovakya Başbakanı Robert Fico gibi “bağımsız” bir duruş sergilemek istiyor. Simion, Brüksel'in iç siyasete müdahalesini kabul etmeyeceğini kaydediyor. Simion'un en öne çıkan görüşlerinden biri ise NATO için başlıca tehdidin Rusya olmadığı şeklindeki açıklamaları.
- Gençler için bir milyon konut: Simion, büyük şehirlerin çevresinde bir milyon konut inşa etmeyi ve bu konutları yalnızca maliyetine gençlere satmayı vadetti. Fiyatlar, daire büyüklüğüne göre 35 ila 75 bin avro arasında değişecek ve 10 ila 25 yıl vadeli, faizsiz kredilerle finanse edilecek. Bu projenin eski ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt’in New Deal programından esinlendiği belirtiliyor.
- Vergi yükünü sınırlamak: Simion'un diğer bir vaati geliri 5 bin lei'ye kadar olan çalışanlar için yürürlükteki yüzde 47'lik vergi yükünü yüzde 25'e indirmeyi planlıyor. 5 milyon avrodan düşük cirosu olan şirketler için yüzde 2 ciro vergisi, üzerindeki şirketler için ise yüzde 16'lık kar vergisi öneriyor. Özel emeklilik sistemine geçişi ve yüksek gelirli emeklilerin maaşlarının yüzde 90'ının vergilendirilmesini savunan Simion ek olarak, çalışabilir durumda olup çalışmayan vatandaşlara ise sosyal yardımların kaldırılmasını istiyor.
- Bürokrasiyi tırpanlamak: ABD Başkanı Trump'ın bürokrasiyi hedef almasına benzer şekilde Simion da Rumen bürokrasisini tırpanlamayı hedefliyor. Parlamento üye sayısını 300'e, bakanlık sayısını 12'ye, devlet sekreteri sayısını da 50'ye düşürmeyi planlayan Simion, devletin tüm harcamalarının da iki yıl önceden duyurulmasını zorunluluk haline getirmekten yana.
- Dev altyapı yatırımları: Simion, Romanya için otoyolları ve yüksek hızlı trenler başta olmak üzere büyük altyapı projeleri öneriyor. Avrupa Birliği'nden (AB) alınan "yeşil" fonların bu altyapı projelerinde kullanılmasını isteyen Simion, bu yatırımların da uluslararası şirketlerce değil Rumen ortaklı konsorsiyumlarca yapılmasını istiyor.
Simion’un yükselişi sadece Romanya’da değişen siyasi iklimin değil, Avrupa genelindeki popülist dalganın da sürdüğünü gösteriyor. 18 Mayıs’ta Romanya sandık başına giderken, gözler aynı zamanda Brüksel, Budapeşte ve Kiev’de de olacak.
