Balık, çoğumuzun sofraya gönül rahatlığıyla koyduğu, “en sağlıklısı bu” diye düşündüğü bir besin… Omega-3 bakımından zengin oluşu hem kalbi hem beyni besliyor. Ancak uzmanlar son yıllarda göz ardı edilen bir noktayı özellikle vurguluyor: Her balık aynı değil.
Bazı türlerde biriken cıva, fark ettirmeden vücutta birikerek uzun vadede sinir sisteminde hasara yol açabiliyor. Bu durum da zamanla görme bulanıklığı, koordinasyon bozukluğu ve nörolojik problemler gibi ciddi sonuçlara kapı aralayabiliyor.
Cıva Nasıl Oluyor da Balıklara Ulaşıyor?
Aslında işin başlangıcı doğadaki kirlilik… Endüstriyel atıklarla suya karışan cıva, metilcıva denilen daha tehlikeli bir forma dönüşüyor. Küçük balıklar bu maddeyi alıyor, onları yiyen daha büyük balıklarda ise cıva giderek yoğunlaşıyor. Bu yüzden kılıç balığı, köpekbalığı, bazı uskumru türleri ve büyük ton balıkları risk grubunda. Uzmanların en çok altını çizdiği nokta şu: Tehlike tek bir öğünde değil, devamlı ve bilinçsiz tüketimde ortaya çıkıyor.
Gözleri Nasıl Etkiliyor?
Cıva, vücudun sinir ağına zarar veren güçlü bir nörotoksin. Kana karıştığında göz sinirleri ve beyin en çok etkilenen bölgeler arasında. Bu yüzden kişilerde:
- Görme bulanıklığı
- Renklerde karışma veya zayıf algı
- Görme alanında daralma
gibi belirtiler görülebiliyor. Maruziyet uzun sürerse hasarın kalıcı hale gelme riski de artıyor.
Peki Ya “Her Balık Kötü” mü? Kesinlikle Hayır!
Endişeye gerek yok; risk sadece bazı büyük avcı balıklarda. Hamsi, sardalya, somon, alabalık, istavrit ve barbun gibi küçük, kısa ömürlü balıklar çok daha düşük cıva içerdiği için gönül rahatlığıyla tüketilebiliyor. Hem ekonomik, hem lezzetli, hem de güvenli alternatifler bunlar.
Uzmanlar Nasıl Tüketmemiz Gerektiğini Anlatıyor
Beslenme uzmanlarının önerileri şöyle:
- Haftada 2–3 porsiyon küçük balık tüketmek ideal.
- Ton balığı tercih edilecekse light konserve türleri daha düşük cıva içeriyor.
- Büyük avcı balıkları seyrek ve küçük porsiyon şeklinde tüketilmeli.
- Çiğ ve az pişmiş balıklardan uzak durmak enfeksiyon riskini azaltıyor.
Cıva Zehirlenmesi Nasıl Anlaşılır?
Dikkat edilmesi gereken bazı sinyaller var:
- Ellerde veya vücutta titreme
- Denge bozukluğu
- Dudaklarda ve dilde uyuşma
- Görmede ve işitmede sorunlar
- Kas zayıflığı
Bu belirtiler ortaya çıkarsa bir uzmana danışmak şart.
Balık, doğru seçimlerle harika bir besin; ama yanlış türleri sık tüketmek vücutta fark edilmeden ciddi bir yük oluşturabiliyor. Bu yüzden bilinçli tüketim hem sağlığımız hem de geleceğimiz için büyük önem taşıyor.
