Genel sağlık sigortası, çalışmayan veya sosyal güvencesi bulunmayan bireyler için sunulan bir sağlık güvencesidir. GSS prim tutarı, brüt asgari ücretin yüzde 3’ü oranındadır. Ailesinin kişi başına düşen geliri, asgari ücretin üçte biri kadar olan bireylerin GSS primleri devlet tarafından karşılanmaktadır. Ancak bu gelir düzeyinin üzerinde olan bireylerin GSS primlerini kendilerinin ödemesi gerekir. Uygulamadan haberdar olmayan bireylerin borçları zamanla birikir ve bu durum sonucunda evlerine tebligat gönderilebilir.
Çalışmayan, sosyal güvencesi olmayan ve aile üzerinden sağlık hizmeti alma hakkı bulunmayan bireyler, GSS primlerini ödemedikleri takdirde borçları birikmeye başlar. Örneğin, 18 yaşını geçmiş ve öğrenci olmayan bireyler, aile üzerinden sağlık hizmeti alma hakkına sahip olmadıkları için GSS primi ödemekle yükümlüdür. Bu ödeme yapılmadığında borç birikmeye başlar. Aynı şekilde, 25 yaşını geçmiş bir üniversite öğrencisi ya da işsiz kaldıktan sonra yeni bir sigortaya kayıt yaptırmayan bireylerin de GSS borçları oluşabilir.
GSS Borcu Neden Oluşur?
GSS borcu, Türkiye’de sosyal güvencesi bulunmayan bireylerin primlerini ödememesi sonucu ortaya çıkar. Peki, bu borç hangi durumlarda oluşur?
- Aktif Şekilde Çalışmamak:
Sigortalı bir işte çalışan bireylerin GSS primleri işveren tarafından ödenir. Ancak işten çıkan ve yeni bir işe başlamayan bireylerin primlerini kendileri yatırması gerekir. Ödenmediği takdirde borç oluşur. - 18 Yaşını Doldurmak ve Öğrenci Olmamak:
Aile üzerinden sağlık güvencesi, normal şartlarda 18 yaşına kadar geçerlidir. 18 yaşından sonra öğrenci olmayan bireylerin GSS primlerini kendilerinin ödemesi gerekir. - Eğitimin Sona Ermesi:
Üniversite eğitimi sırasında aile güvencesi devam eder. Ancak mezuniyet sonrası ve işsiz kalındığında birey GSS’yi kendisi ödemelidir. - 25 Yaşını Geçmek:
Öğrenim devam etse bile aile güvencesi en fazla 25 yaşına kadar sürer. Bu yaşı geçen bireyler GSS kapsamına girer. - Gelir Testi Yaptırmamak:
SGK, çalışmayan bireylerin gelir testi yaptırmasına imkân tanır. Bu testi yaptırmayanlar otomatik olarak en yüksek prim tutarından borçlandırılır.
GSS Borcu Nasıl Sorgulanır?
GSS borcu sorgulamak için birkaç farklı yöntem kullanılabilir:
- e-Devlet Üzerinden:
T.C. Kimlik numarası ile e-Devlet sistemine giriş yapıldıktan sonra arama kısmına “Genel Sağlık Sigortası Tescil ve Prim Borcu Sorgulama” yazılır. Açılan ekranda bireyin borç bilgisi görüntülenebilir. - SGK Müdürlüklerinden:
Bireyler, bağlı bulundukları SGK il veya ilçe müdürlüklerine giderek doğrudan borç sorgulaması yapabilir. - SGK Resmi İnternet Sitesi:
SGK’nın web sitesi üzerinden de giriş yapılarak GSS borç bilgilerine ulaşmak mümkündür.
Genel Sağlık Sigortası Herkes İçin Zorunlu Mu?
Türkiye’de sağlık sisteminin düzenli işlemesi ve herkesin sağlık hizmetinden faydalanabilmesi için bazı zorunluluklar getirilmiştir. 1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe giren Genel Sağlık Sigortası, Türkiye’de ikamet eden her birey için zorunludur.
Sigortalı olarak bir işte çalışan bireylerin GSS primleri işveren tarafından ödenir. Devlet memurlarının primleri ise doğrudan devlet tarafından karşılanır. Ancak herhangi bir kurumda çalışmayan veya devlet güvencesi altında olmayan bireylerin GSS primlerini kendileri ödemesi gerekir. Bu ödeme aylık ve düzenli olmalıdır. Aksi takdirde borç birikir.
GSS Borcunu Kimler Ödemek Zorunda?
Genel Sağlık Sigortası, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan her bireyin ödemekle yükümlü olduğu bir sigorta türüdür. Sistem, bireylerin sağlık hizmetlerinden eşit ve kaliteli şekilde yararlanmasını hedefler.
- Sigortalı olarak çalışan bireylerin GSS primleri işveren tarafından ödenir.
- Ancak işsiz kalan ve yeni bir işe girmeyen bireyler, GSS primlerini kendileri ödemek zorundadır.
- 18 yaş altı çocuklar, sosyal yardım alan bireyler, gelir testi sonucu düşük gelirli çıkan ve primleri devlet tarafından karşılanan bireyler, 25 yaş altı öğrenciler, şehit yakınları ve gaziler bu ödemeden muaftır.
- Diğer herkesin GSS primini düzenli olarak ödemesi gerekir.
Borçlu bireyler, prim borcu affı bekleyebilir veya yapılandırma dönemlerini takip ederek ödeme kolaylığı sağlayabilirler.
GSS Borcu Ödenmezse Ne Olur?
GSS primleri zamanında ödenmediğinde borç oluşur ve bu borç, sistemde kayıtlı kalır. Borç ödenmediği sürece çeşitli olumsuz sonuçlarla karşılaşmak mümkündür:
- Gecikme Zammı ve Faiz:
GSS prim borçlarına her ay için gecikme zammı ve faiz uygulanır. - Sağlık Hizmetlerinden Yararlanamama:
Borcu olan bireyler devlet hastanelerinden ücretsiz olarak faydalanamayabilir. - İcra Takibi ve Kamu Hizmetlerinden Yararlanamama:
Uzun vadede ödeme yapılmazsa icra takibi başlatılabilir ve bazı kamu hizmetlerinden yararlanmak zorlaşabilir.
Bu nedenlerle bireylerin, zaman zaman çıkarılan yapılandırma veya af yasalarını takip etmeleri ve ödemelerini düzenli yapmaları önerilir.
