Bir kase süt, biraz badem, nişasta ve şeker… Dışarıdan bakıldığında sıradan bir tatlı gibi görünse de Keşkül-ü Fukara, her kaşığında yüzlerce yıllık bir geleneği hatırlatıyor. Sultanların sofralarından tekkelerdeki dervişlerin kaplarına uzanan bu tatlı, hem tarihsel bir miras hem de paylaşmanın en tatlı hali.
İsimde Saklı Anlam: “Keşkül” ve “Fukara” Ne Demek?
“Keşkül” kelimesi Farsça kökenli olup “çanak, kase” anlamına gelirken; “fukara” Arapça “yoksullar” demektir. Yani “Keşkül-ü Fukara”, “fakirlerin çanağı” anlamını taşır.
Rivayete göre dervişler, bu keşkül adı verilen çanakla halktan yardım toplar; sonra o yardımı yemeklere, tatlılara dönüştürüp ihtiyaç sahipleriyle paylaşırmış. Zamanla bu geleneğin bir sembolü haline gelen tatlı, “Keşkül-ü Fukara” adıyla dilden dile, sofradan sofraya yayılmış.
Bugün her ne kadar şık cam kaselerde sunulsa da isminin kökeninde hala o sade, içten paylaşım duygusu yatıyor.
Osmanlı’dan Günümüze Uzanan Tatlı Yolculuğu
Osmanlı mutfağında sütlü tatlılar arasında özel bir yere sahipti keşkül. İmarethanelerde, dergâhlarda ve Ramazan sofralarında en çok yapılan tatlılardan biriydi.
İlk zamanlarda yalnızca badem ve sütle yapılırken, yıllar içinde pirinç unu, nişasta, Hindistan cevizi gibi malzemeler eklenmiş; lezzeti zenginleşmiş. Bugün hala o gelenekten izler taşıyor ama modern mutfaklarda daha pratik hâliyle karşımıza çıkıyor.
Ne değişirse değişsin, Keşkül-ü Fukara’nın özünde hep aynı duygu var: “Bir kase tatlıyla bir kalbi ısıtmak.”
Evde Keşkül-ü Fukara Nasıl Yapılır?
Malzemeler (4–6 kişilik)
- 3 su bardağı süt
- Yarım su bardağı toz şeker
- 3 yemek kaşığı nişasta
- 1 yumurta sarısı (isteğe bağlı)
- 2 yemek kaşığı Hindistan cevizi
- 3 yemek kaşığı toz badem veya badem unu
- 1 paket vanilin
- Üzeri için: File badem, Antep fıstığı, Hindistan cevizi rendesi
Yapılışı
- Tencereye sütü, şekeri, nişastayı, yumurta sarısını, Hindistan cevizini ve bademi alın. Pürüzsüz olana kadar karıştırın.
- Orta ateşte, sürekli karıştırarak pişirin. Koyulaşıp “göz göz” kaynamaya başlayınca vanilini ekleyin.
- Ocaktan alın, kaselere paylaştırın. Oda sıcaklığına gelince buzdolabına kaldırın.
- Soğuduktan sonra üzerini badem ya da fıstıkla süsleyip servis edin.
Püf Noktaları
- Tatlının topaklanmaması için pişirme sırasında karıştırmayı asla bırakmayın.
- Kıvamı yoğun ama akışkan olmalı; kaseler hafifçe sallandığında pürüzsüz biçimde dalgalanmalı.
- Toz badem yerine evde rondodan geçirilmiş çiğ badem de kullanabilirsiniz.
- Daha yoğun bir aroma istiyorsanız bir tatlı kaşığı gül suyu da ekleyebilirsiniz.
Keşkül-ü Fukara, sadece bir sütlü tatlı değil; paylaşmanın, tevazunun ve birlikte doymanın tarihsel sembolü. Bugün sofralarımızda yer alırken bile, o eski derviş çanağının manevi anlamını hatırlatmaya devam ediyor.
Afiyet olsun…
