İsrail'de sığınaklar, hem askeri saldırılara karşı koruma sağlamak hem de sivillerin güvenliğini artırmak amacıyla inşa edildi. Ancak sığınak inşasının ciddi anlamda sistematik hale gelmesi, 1991 Körfez Savaşı sırasında Saddam Hüseyin’in Irak’tan İsrail’e Scud füzeleri fırlatmasıyla hız kazandı.
İSRAİL’DE SIĞINAKLAR NEDEN İNŞA EDİLDİ
İsrail’deki sığınakların inşa edilmesi aslında bir anlamda geleceğe karşı güvenlik yatırımıydı!
Gelecekte başlatacağı savaşları ve dökeceği kanı planlayan İsrail’de sivil savunma yasaları gereği, yeni inşa edilen her konut veya apartman dairesinde bir “güvenli oda” (Hebrew: mamad) olması zorunludur.
İSRAİL’DE HER VATANDAŞIN SIĞINAĞI VAR MI?
İsrail’de çoğu vatandaşın ya özel ya da toplu kullanıma açık bir sığınağa erişimi var. 1990’lardan sonra inşa edilen tüm yeni evlerde ve apartmanlarda mamad adı verilen, betonarme duvarlı, hava filtresi olan güvenli odalar zorunlu hale getirilmiştir. Daha eski binalarda yaşayanlar için ise apartman altlarında ya da mahalle bazlı toplu sığınaklar (miklat) mevcut. Ayrıca okullar, hastaneler, kamu binaları gibi yerlerde de özel sığınaklar bulunur.
SIĞINAKLARIN ÖZELLİKLERİ
İsrail'deki sığınaklarda gaz ve kimyasal saldırılara karşı özel filtreleme sistemleri bulunur. Kalın beton duvarlarla inşa edilir. İçeride su, yiyecek, ilk yardım malzemeleri ve iletişim araçları da var. Demir kubbe hava savunma sistemine rağmen, alarm çaldığında halkın birkaç saniye içinde bu sığınaklara ulaşması gerekir.
SIĞINAK TÜRLERİ
- Miklat (Toplu Sığınaklar)
Genellikle apartmanların bodrum katlarında veya mahalle merkezlerinde bulunur. Birden fazla haneye hizmet eder. Eski yapılaşmalarda yaygındır (özellikle 1948–1990 arası). Kalabalık nüfusu barındırabilecek genişlikte tasarlanır. - Mamad (Merkhav Mugan Dirati – Bireysel Güvenli Oda)
1992’de çıkan Sivil Savunma Direktifleri ile zorunlu hale gelmiştir. Her dairede, her konutta en az bir tane bulunması gerekir. Dairenin içinde bulunur, en güvenli iç oda olarak inşa edilir. - Mamal – Güvenli Okul/Sosyal Alan Sığınağı
Okullar, hastaneler, AVM’ler gibi toplu alanlarda bulunur. Bu yapılar aynı zamanda afet durumunda halka açık hale getirilebilir.
Vatandaşlara: Tel Aviv’de 90 saniye, Kudüs’te 60 saniye, Sderot ve Gazze sınırında 15 saniye içinde sığınağa ulaşmaları gerektiği bildirilir. Bu sistem otomatik siren, cep telefonu bildirimi, radyo ve TV üzerinden çalışır.
DÜNYADA SIĞINAK KÜLTÜRÜNÜN YAYGIN OLDUĞU ÜLKELER
Dünyada sığınak kültürü (sivil savunma, barınak altyapısı ve halkın bilinçli olarak sığınak kullanımı) bazı ülkelerde oldukça gelişmiş durumdadır. Bu kültür genellikle jeopolitik tehditler, doğal afet riski, savaş geçmişi veya nükleer saldırı ihtimali nedeniyle oluşmuştur.
İsviçre Sığınak Kültürü:
- En ileri düzeyde Her vatandaş için yer altı sığınağı kapasitesi vardır (yasal zorunluluktur).
- Nükleer, biyolojik, kimyasal (NBC) saldırılara karşı dayanıklı.
- 1963’ten beri her yeni binada sığınak zorunlu.
- Dağların içine oyulmuş toplu sığınaklar da mevcut.
- Soğuk Savaş’tan itibaren sürekli güncelleniyor.
GÜNEY KORE SIĞINAK KÜLTÜRÜ
- Seul ve büyük şehirlerde yer altı metro istasyonları aynı zamanda sığınak işlevi görür.
- Bazı binalarda özel sığınaklar var.
- Halk düzenli tatbikatlara katılır, sirenler çalındığında sığınma pratiği yapılır.
- Gaz maskesi dağıtımı geçmişte olmuş, bugün daha çok resmi kurumlarca korunuyor.
FİNLANDİYA SIĞINAK KÜLTÜRÜ
- Soğuk Savaş döneminden bu yana halk sığınak konusunda eğitiliyor.
- Özellikle Helsinki’nin altında dev yer altı sığınak ağı var (spor salonlarına bile dönüşebiliyor).
- Her konutta nükleer ve patlama dayanımlı “güvenli alan” olması teşvik edilir.
- Sığınaklar savaş dışında kış sporları, konser gibi etkinliklerde de kullanılıyor.
RUSYA SIĞINAK KÜLTÜRÜ
- Sovyetler döneminde başlatılan dev sığınak projeleri vardı.
- Moskova’da çok büyük yer altı sığınakları, metro istasyonları korunaklıdır.
- Nükleer savaş senaryoları için inşa edilmiş yapılar hâlen bakımdadır.
- 2016’da Kremlin, halka “acil durumda sığınaklara nasıl gidileceği” hakkında bilgi verdi.
JAPONYA SIĞINAK KÜLTÜRÜ
- Sığınak yerine daha çok deprem güvenli yapılar ve acil tahliye alanları ön plandadır.
- Ancak bazı bölgelerde metro istasyonları ve okullarda sığınak benzeri yapılar mevcut.
- Halk eğitimli ve yüksek farkındalığa sahip.
