Türkçemizde de oldukça sık kullanılan deyimler, kültürlerin ve içinde bulundukları kültüre ait dillerin zenginliklerini yansıtan söz öbekleridir. Günlük hayatta yaşanan olayları, gerçekleşen durumları ve hislerimizi ifade etmek için deyimleri sıklıkla kullanırız.
Burnunun direği sızlamak deyiminin anlamı pek çok olay, durum ve duyguyu ifade etmede sıklıkla kullanılmaktadır. En sık yüklenen anlam ise üzüntülerin çok yoğun olduğu ancak o duygunun dışarıya rahatlıkla yansıtılamadığı durum, olay ve de duyguları ifade etmedir. O sırada olan aslında tam olarak da bu’dur. Kişi çok üzülür ama ağlaması gerektiği halde ağlayamaz ise gerçekten de burnunda bir sızlama hisseder ve bu deyim tam olarak da yaşanan bu durumu derinlemesine anlatmaktadır.
Burnunun Direği Sızlamak Ne Demek?
Deyimleri anlamlandırabilmek için o dile çok iyi hakim olmak gerekmektedir. Bu da o dile yeterince maruz kalarak, çok fazla kitap, dergi, gazete, köşe yazısı, röportaj okuyarak ve sözlük karıştırma alışkanlığı edinerek kazanılacak bir özelliktir. Yazı yazma alışkanlığı edinmek de geniş bir kelime dağarcığı gerektirmekte ve aynı zamanda da kelime dağarcığını geliştirmektedir.
"Burnunun direği sızlamak" deyimi, bir kişinin içten içe bir hüzün ya da üzüntü hissettiği ya da duygusal bir olayın etkisi altında kalındığını belirten bir deyimdir. Sıklıkla bir kayıp verme, ayrılık yaşama yahut duygusal olarak acı bir olay karşısında hissedilen yoğun duygusal üzüntüyü ifade için kullanılır. Bu deyim aynı zamanda üzüntü hisseden kişinin duygularını saklayarak ağlamamasını da ifade etmektedir.
Türkçe’de kelimelerin, söz öbeklerinin ve cümlelerin doğru kullanımını denetleyen ve doğru kullanımı konusunda yönlendiren bir kurum olan TDK (Türk Dil Kurumu) ‘ya göre burnunun direği sızlamak deyiminin anlamı, “maddi veya manevi çok acı duymak, çok üzülmek”tir.. Değer verdiğimiz birini ya da bir şeyi kaybettiğimizde, yük olarak ağır gelecek bir durumla karşılaştığımızda, duygusal olarak bizi oldukça üzen ve ağlayacak duruma getirecek şeylere maruz kaldığımızda bu deyimi kullanabiliriz.
Bu deyim aynı zamanda, pek çok zaman duygusal olarak zorlayıcı bir durumun içindeyken bile dışarıdan güçlü görünme çabasını da ifade etmek için kullanılabilmektedir.
Burnunun direği sızlamak ile ilgili örnekler cümleler;
-Kızımın oyuncağını kreşte unuttuğu için üzüldüğünü görünce benim de burnumun direği sızladı.
-Bakıcısı olduğum bakımevindeki yaşlıları ağrıdan kıvranırken görünce burnumun direği sızlıyor ve neredeyse ağlayacak oluyorum. Ama onlar etkilenmesin diye ağlamıyorum.
-KPSS’den başarısız olduğumu öğrendikten sonra aileme söylerken burnumun direği sızladı.
-Kuru fasulyenin yanına soğan doğrarken burnumun direği sızladı.
-Ergenlik çağındaki oğlum beni sevmediğini ve ailesinden utandığını söylediği zaman burnumun direği sızladı neredeyse ağlayacak gibi oldum. Ama neyse ki bunun geçici bir süreç olduğunu farkındayım.
Türkçe dili oldukça zengin bir arşive sahiptir. Çeşitli kültür, dil, inanç mozaiğine sahip bir coğrafyanın dili olarak ana dilimize yerleşmiş pek çok deyimler bulunmaktadır. Burnunun direği sızlamak deyiminin anlamı gibi her biri oldukça iyi düşünülmüş ve yerinde kullanılmış olan deyimlere bir göz atalım mı?
Türkçe’ deki Benzer Deyimler ve Anlamları
Türkçe’de burun pek çok deyimde yer almaktadır. TDK (Türk Dil Kurumu) ‘dan birkaç örnek ile deyimleri çeşitlendirelim;
Burnundan yakalamak
Birini yönetimi altına almak, kaçamak bulamayacağı duruma getirmek:
"Muhasebe ile defter tutma işlerini de üzerine aldığından milleti burnundan yakalamıştı." - Tarık Dursun K
Burnu Kafdağı'nda (olmak)
Çok kibirli (olmak):
"… herkesi küçümseyen ve hor gören, hiçbir şeyi ve hiçbir kimseyi beğenmeyen, kafalarına sokulan sloganlarla komaya girmiş burnu Kafdağı’nda insanlar…”- Tarık Buğra
Burnu havada
Kibirli, kendini beğenmiş (kimse); başı yukarıda:
"Ona kalsa evleneceğiz ama annesi beni istemiyormuş. Burnu havada kadının." - Erhan Bener
Burnunun ucundan ötesini (veya ilerisini) görmemek
Dar düşünceli olmak.
Burnunu sokmak
Gerekmeden her işe karışmak:
"Bir kere burnumu sokmuştum işin içine, sonuna kadar gitmekten başka çare yoktu." - Erhan Bener
Burnundan gelmek
İyi niyetle girişilen bir işten beklenen sonuç alınamadığından dolayı sıkıntı içinde olmak:
"Şaka bir tarafa yolculuğun ilk bölümü Kerem’in burnundan gelmiş, çok istediği hâlde Venedik’i bile görememişti zavallıcık." - Haldun Dormen
Sonuç olarak; burnunun direği sızlamak deyiminin anlamı “maddi veya manevi çok acı duymak, çok üzülmek” tir.
"Burnunun direği sızlaya sızlaya evini özlemektedir." - Reşat Nuri Güntekin
