Mustafa Kemal, Harp Okulu 1’nci sınıfında 635 mevcutlu Piyade sınıfında 9’uncu olarak ikinci sınıfa geçmiştir. 2’nci sınıfta ise Piyade sınıfındaki 445 arkadaşı arasında toplam 11’nci olarak üçüncü sınıfa geçmiştir. Mustafa Kemal, 3’ncü sınıfta, 459 arkadaşı arasında üç yıllık notlarının toplamı üzerinden Harp Okulu’nu 8’nci olarak bitirmiştir.

HARBİYELİ MUSTAFA KEMAL (1899-1901) (1)

Bu yıl 13 Mart günü MustafaKemal’in Harbiye Mektebi’ne (Harp Okulu’na) girişinin 121. Yılını idrak ettik. Yeni sitemde Milli Savunma Üniversitesi’ne “Dekanlık” olarak bağlanan Harp Okulu Komutanlığı, bu kutlu günü her yıl olduğu gibi bu yıl da Milli Savunma Bakanı Sayın Hulusi Akar ve komutanların katılımı ile görkemli bir törenle andı. Genç Harbiyeliler geleneksel yoklamada onun apolet numarası 1283 okunduğunda ayağa kalkarak hep bir ağızdan “İçimizde!” diye bağırdılar. Atatürk sevgisi ve bilincinin devamını görmek millet olarak göğsümüzü kabartmaktadır. “Cumhuriyetimizin kanla irfanla kurulduğunu” özümsemiş gururumuz Harbiyeliler, bu seslenişle Mustafa Kemal Atatürk’ün kurucu kahramanı olduğu Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni yaşatma ve yarınlara taşıma azminde olduklarını tüm dünyaya haykırmaktadırlar. İstiklâl ve istikbalimizin garantisi olduklarını gür bir sesle tüm dünyaya duyurmaktadırlar. Yolları ve bahtları açık olsun, kılıçları keskin olsun. Onların eğitim ve öğretimlerinden sorumlu olan Değerli tarihçi dostumuz Milli Savunma Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Erhan Afyoncu ve Harp Okulu personeline, eğitim ve öğretim kadrolarına şükranlarımızı sunarız.

Bilindiği gibi, Mustafa Kemal 13 Mart 1896’da girdiği Manastır Askeri Lisesi’ni 1898 yılı sonunda bitirmiştir. 1898 yılı Aralık ayının ortalarından, 1899 yılının Mart ayı ortalarına kadar Selanik’te tatilini geçiren Mustafa Kemal, İstanbul Pangaltı’daki Harbiye Mektebi’ne gidecektir. Yükseköğrenimine devam etmek için Selanik’ten vapura biner ve İstanbul’a, payitahta hareket eder. Böylece bütün çocukluğu ve ilk gençlik yıllarının geçtiği Makedonya’dan ilk defa ayrılır. Birikimi ile yeni bir hayata atılacağı, kişiliği ve düşüncelerinin daha da olgunlaşacağı Harp Okulu’na girişi (duhulü) 1 Mart 1315/13 Mart 1899, Apolet Numarası 1283’tür.

“Harbiyeli Mustafa Kemal”, buradaki “1315 Duhullülere Mahsus Künye Defteri” ne “Selanik’te Koca Kasım Paşa Mahallesi Gümrük Memurlarından müteveffa Ali Rıza Efendi’nin mahdumu uzun boylu, beyaz benizli Mustafa Kemal Efendi Selanik 96” olarak, 1282 Selanikli Ahmet Tevfik Efendi (1296 doğumlu) ile 1284 Manastırlı Recep Fahri Efendi (1295 doğumlu) arasına kaydedilecektir.

Mustafa Kemal, o sene sınıf mevcudu bazı hatıralara göre 900’ü geçen, bazı kaynaklara göre de 736 olan Harp Okulu’nda altı kısma ayrılan birinci sınıfların birinci kısmında idi.

Mustafa Kemal Harp Okulu 1’nci sınıfında 635 mevcutlu Piyade sınıfında (devam eden 610 kişidir) 9’uncu olarak ikinci sınıfa geçmiştir. Mustafa Kemal 2’nci sınıfta ise Piyade sınıfındaki 445 arkadaşı arasında toplam 11’nci olarak üçüncü sınıfa geçmiştir.

Mustafa Kemal, 3’ncü sınıfta, 459 arkadaşı arasında üç yıllık notlarının toplamı üzerinden Harp Okulu’nu 8’nci olarak bitirmiştir.

DERSLERİ VE NOTLARI

Mustafa Kemal’in birinci sınıfta bulunduğu 1899-1900 eğitim-öğretim yılında Harbiye’de okutulan dersler şunlardı: “Akaid-i Diniye, Topografya, Hendese-i Resmiye, Hikmet-i Tabiye, Askerî Kimya, Askerî Kitâbet, Talim Nazariyatı, Terbiye-yi Askerî, Lisan (Fransızca, Almanca, Rusça), Harita Tersimi (Çizimi), Talim Ameliyatı (Uygulaması), Topografya Ameliyatı” Mehmet Esat’ın “Mirat-ı Mekteb-i Harbiye”sinde 1900 ve 1901 yılları için verdiği okutulan dersler listesine göre de birinci sınıfta; “Akaid-i Diniyye, Topoğrafya Nazariyatı, Hendese-i Resmiye, Hikmet-i Tabiye, Kimya, Talim Nazariyatı, Malumat ve Terbiye- yi Askeriye, Harita Tersimi, Hendese-yi Resmiye Eşkali, Topoğrafya Ameliyatı, Talim Ameliyatı, Alman veya Rus Lisanı, Kitabet” dersleri okutulmaktaydı.

Mustafa Kemal’in ikinci ve üçüncü sınıf notlarını ihtiva eden defterler Harp Okulu Arşivi’ndedir. Onun birinci sınıf notlarını ihtiva eden not çizelgeleri de, H. Gök ve M. Uyar tarafından İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Osmanlıca Eserler Bölümü’nde bulunarak, yeni bir inceleme ile bilim âlemine duyurulmuştur.

Buna göre Mustafa Kemal birinci sınıfta öğrenci olduğu sırada, 1899-1900 eğitim-öğretim yılında, 635’i Piyade, 88’i Süvari ve 16’sı Baytar sınıflarından olmak üzere toplam 739 öğrenci vardı. Bu yıla ait not çizelgelerinde notları bulunmayan 25’i Piyade, 8’i Süvari ve 3’ü Baytar sınıfından toplam 36 öğrencinin muhtemelen okuldan atıldıkları ve gerçekte ikinci sınıfa devam edenlerin toplam 703 kişi olduğu anlaşılmaktadır.

Mustafa Kemal birinci sene Piyade sınıfından eğitim ve öğretime devam eden toplam 610 arkadaşı arasından, toplam 484 not alarak ve 9’ncu olarak ikinci sınıfa geçmiştir. Bu seneki not çizelgelerine göre “beher dersin tam numarası yekun-ı umumisi 530” ve “beher dersin üssü mizanı yekun-ı umumisi 234”tür.

Mustafa Kemal’in birinci sınıfta okuduğu dersler ve aldığı notlar şu şekildedir:

Bu sınıfta okutulan toplam 14 ders vardır ve 4 adet dersin tam numarası 20, diğer 10 dersin tam numarası 45’tir. Bu duruma göre Mustafa Kemal, 5 dersten tam numara almıştır. Sınıfın birincisi, Üsküplü Ali Şevket Efendi; İkincisi Vanlı Mehmet Müştak Efendi’dir. Ali Şevket ve Mehmet Müştak’ın toplam notları 509’dur.

Mustafa Kemal 1922’de anlattığı anılarında, İstanbul’da geçen bu ilk yılı için sadece şunları söyler: “Birinci sınıfta gençlik hayallerine tutuldum. Dersleri ihmal ettim. Senenin nasıl geçtiğinin farkında olmadım Ancak dersler kesilince kitaplara sarıldım.” Eğer T. Ünal’ın birinci sınıftaki toplam 703 öğrenci için verdiğini tahmin ettiğimiz başarı durumu doğru ise; sınıfını tüm öğrenciler içinde 29’ncu; not çizelgesindeki 610 Piyade sınıfı öğrencisi arasından da 9’uncu olarak bir üst sınıfa geçmiş olması, derslere fazla çalışmadan böyle büyük bir başarı sağlaması onun üstün bir öğrenci olduğunu göstermektedir.

Mustafa Kemal ikinci sınıfta öğrenci olduğu sırada, 1900-1901 eğitim-öğretim yılında, 445’i Piyade, 56’sı Süvari ve 14’ü Baytar sınıflarından olmak üzere toplam 515 öğrenci vardı.

Mustafa Kemal İkinci sınıfta, Piyade sınıfındaki 445 arkadaşı arasından, toplam 522 not alarak ve 11’nci olarak üçüncü sınıfa geçmiştir. Bu yılın numara defterine göre “beher dersin tam numarası yekun-ı umumisi 575” ve “beher dersin üssü mizanı yekun-ı umumisi 256.5”tir. Mustafa Kemal’in ikinci sınıfta okuduğu dersler ve aldığı notlar şu şekildedir:

Bu sınıfta okutulan toplam 15 ders vardır. Beher dersin tam numarası 475, beher dersin toplam üss-ü mizanı 256.5’tir. 4 adet dersin tam numarası 20, diğer 11 dersin tam numarası 45’tir. Bu duruma göre Mustafa Kemal, 4 dersten tam numara almıştır. Sınıfın birincisi, Manastır’ı da birincilikle bitiren meşhur Selanikli Ahmet Tevfik; ikincisi de Bursa’yı birincilikle bitiren Ispartalı Faik’tir. Ahmet Tevfik’in toplam notu 552, Faik’in toplam notu 551’dir.

Mustafa Kemal, üçüncü sınıfta, 1901-1902 eğitim-öğretim yılında 459 arkadaşı arasından ve 17.5 not olan üssü mizan ve üç yıllık notlarının toplamı üzerinden Harp Okulu’nu 8’nci olarak bitirmiştir. Numara defterine göre, “beher dersin tam numarası” bakımından öğrencilerin “üç senede kazandıkları numaraların yekun-ı umumisi 1.635” tir. Mustafa Kemal’in üç yıllık not toplamı ise 1.498’dir. “üç sene nihayetinde umumda sıra numarası 8” dir. Bu sıra aynı zamanda “sicil sırası”nı göstermektedir. Diploma numarası 5.998’dir. Mustafa Kemal’in üçüncü sınıfta okuduğu dersler ve aldığı notlar şu şekildedir:

Bu sınıfta okutulan toplam 14 ders vardır ve 4 adet dersin tam numarası 20, diğer 10 dersin tam numarası 45’tir. Bu duruma göre Mustafa Kemal, 2 dersten tam numara almıştır. Sınıfın birincisi yine Selanikli Ahmet Tevfik; ikincisi de yine Ispartalı Faik’tir. Ahmet Tevfik’in üç senelik toplam notu 1.571, Faik’in toplam notu 1.570’tir. İlk ona giren diğer öğrencilerin sırası ve üç yıllık toplam notları şu şekildedir:

YARIN: BU DÖNEMDE KİŞİLİĞİNİ ETKİLEYENLER