Fitre Vermenin Önemi

İslam dini, yalnızca bireysel yaşanan bir din değil, her Müslüman’ın bir diğer Müslüman üzerinde hakkının olduğu bir dindir. Bu nedenle Allah (c.c.) gücü yeten her Müslüman’ın ihtiyaç sahibi olan diğer insanlara kazandıkları mallardan vermelerini emretmiştir. Bu noktada Ramazan ayında yapılması gereken ibadetler arasında bulunan fitre, yalnızca bir ibadet değil yardımlaşma ve dayanışmayı güçlendiren bir fiildir. Bu nedenle Ramazan ayına ulaşan ve maddi durumu el veren her Müslüman’ın fitre vermesi gerekmektedir.

Fitre Kimlere Verilir, Kimlere Verilmez?

Dinimizde bulunan her ibadette olduğu gibi fitre ibadetinin de bazı şartları vardır. Ramazan ayında ihtiyaç sahiplerine verilmesi gereken mali bir ibadet olan fitrenin kimlere verilik kimlere verilmeyeceği hakkında dini kurallar bulunmaktadır. Tevbe suresi 60. Ayette geçen bu kurallar fitre kimlere verilir sorusunun cevabı şöyledir:

1. Fakirler: Sadaka ibadeti ihtiyaç sahiplerine verilir. Bu nedenle fitre de fakirlere verilebilir.
2. Miskinler: İslam dininde miskin, fakirlik durumundan daha kötü durumda olan kimselere denir. Bu nedenle fitre, miskinlere de verilebilmektedir.
3. Borçlular: Fitre, borçlulara da verilir. Geçimini sağlamakta zorlanan, borcunu ödeyemeyen veya borcu yüzünden harama bulaşma tehlikesinde olan kimselere fitre verilebilir.
4. Yolda Kalanlar: Fitrenin verilebileceği kişiler arasında yolda kalanlar ve yola devam etmek için yeterli parası olmayanlar da bulunmaktadır.
5. Allah Yolunda Çalışanlar: Fitre Allah yolunda çalışan, ilim öğrenen, İslam’ı yaymaya gayret gösteren ve bu uğurda dünyalıklardan feragat eden kimselere de verilir.
6. Zekat Toplama Görevlileri: Günümüzde zekat toplama görevlileri bulunmasa dahi, fitre verilebilecek kimseler arasında bu görevliler de bulunmaktadır.
7. Müellefe-i Gulub: İslama yeni giren, eski hayatını geride bırakan ve İslam üzere bir düzen kurmaya çalışan kimselere de fitre verilebilir:
8. Esirler ve Köleler: Bu kesim de günümüzde bulunmasa dahi özellikle eski zamanlarda özgürlüğüne kavuşmak için çalışan kölelere fitre verilebilirdi.

Zekatın kimlere verildiği ayetle açıkken İslam alimlerinin ittifak ettiği üzere fitre; anne, baba, büyükanne, büyükbaba, çocuk ve torunlar, eşler, zenginler ve gayrimüslimlere verilmez. 

Fitrenin Miktarı Nasıl Belirlenir?

Ramazan ayına ulaşan ve maddi imkanı bulunan her Müslüman’ın vermesi gereken bir ibadet olan fitre, bazı kurallara göre belirlenmektedir. Bu noktada dinimizde fitre, herhangi bir kişinin bir günlük asgari düzeydeki temel gıda ihtiyacını karşılayabilecek kadar ücrettir. Bu ücret her bireyin yaşadığı topluma ve hayat şartlarına göre değişiklik gösterebilmektedir. Yani İngiltere’de yaşayan bir Müslüman’ın vermesi gereken fitre miktarı 100 birim iken Türkiye’de yaşayan bir Müslüman’ın vermesi gereken fitre miktarı 120 birim olabilir.

Ancak bu gibi hesaplamalar günümüzde oldukça zordur. Bu nedenle Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yapılan araştırmalar sonucu her sene fitre miktarı belirleme işlemi yapılmaktadır. Bu noktada belirtmek gerekir ki, bu ücretler asgari düzeyde belirlenir ve maddi durumu yerinde olan kimselerin daha belirlenen fitre miktarından daha fazla infak etmeleri güzel olan davranıştır.

Fitre Ne Zaman Verilmelidir?

Fitre, yani fıtır sadakası yalnızca Ramazan ayında verilmesi gereken bir sadakadır. Bu nedenle her birey fitresini Ramazan ayı bitmeden mutlaka vermelidir. Bununla birlikte fitrenin verilme zamanıyla alakalı bazı kolaylıklar sağlanmıştır.

Dinimizde fitre verme zamanı ile alakalı en faziletli görüş, Ramazan ayının son zamanlarında fitre vermektir. Bu konuyla alakalı peygamber efendimiz (s.a.v.) fitre vermek hakkında en faziletli zamanın Ramazan ayının son günleri veya bayram sabahı olduğunu belirtmiştir. Ayrıca belirtmek gerekir ki fitre, Ramazan ayı içinde istenilen her zamanda da verilebilir.

Ramazan ayında mutlak verilmesi gereken fitre ibadetinin Ramazan ayından önce dahi yapılması caizdir. Bu davranış, ihtiyaç sahiplerinin Ramazan ayında ihtiyaçlarını gidermesini ve daha mutlu bir Ramazan geçirmelerini sağlar. Ayrıca Ramazan ayında fitre veremeyen bireyler Ramazan ayından sonra mutlaka fitrelerini vermelidir.

Fitre Verirken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Fitre vermek hem bireysel hem de toplumsal bir ibadettir. Ramazan ayında fitre veren Müslümanlar hem bir ibadeti yerine getirmiş hem de toplumsal birlik ve beraberliğe önem vermiş olur. Bu noktada özellikle ibadetin kabul olması ve verilecek sadakanın doğru kişiye ulaşması için bazı hususlara dikkat etmek gerekir. Bu hususlardan bazıları şöyledir:

1. Zamanında Vermek: Fitre ibadeti, Ramazan’da ihtiyaç sahiplerinin daha güzel bir Ramazan geçirmesi ve ihtiyaçlarını gidermeleri için verilir. Bu nedenle bu ibadetin mutlaka Ramazan ayı içerisinde yapılması gerekmektedir. 
2. İhtiyaç Sahiplerine Ulaştırmak: Fitre, Tevbe Suresi’nde açıklanan 8 grup insan haricinde başka kimseye verilmez. Bunun yanında yakın aile bireylerine ve zenginlere de fitrenin verilmemesi gerekmektedir.
3. Doğru Miktarda Fitre Vermek: Fitre verirken, bu sadaka ile bir kişinin günlük gıda ihtiyacının karşılanmasına dikkat etmek gerekir. Bu noktada Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından açıklanan fitre miktarını veya biraz daha fazlasını ihtiyaç sahiplerine verebilirsiniz.
4. Samimi Şekilde Vermek: Fitre, bir sadaka çeşididir ve bu sadakanın da diğer sadaka çeşitleri gibi gizli ve gönülden verilmesi gerekir. Fitre vermenin fazileti de bu noktada gizlilik ve samimiyeti barındırır. 
5. Nakit veya Gıda Olarak Vermek: Fitre vermenin asıl nedeni bir ihtiyaç sahibinin gıda ihtiyacını karşılamaktır. Bu nedenle fitre nakit olarak veya direkt un, pirinç, hurma gibi gıdalar infak edilerek verilebilir. Ancak günümüzde yaygın olan, fitrenin nakit olarak verilmesidir.