Sahte sigortalı, gerçekte çalışmadığı hâlde SGK tarafından sunulan emeklilik, geçici iş göremezlik veya sağlık hizmetlerinden yararlanmak gibi amaçlarla, kişinin gerçekte var olan veya olmayan bir iş yerinden çalışıyormuş gibi sigortalı gösterilmesidir. Sahte iş yeri ise herhangi bir çalışanı olmamasına ve ticari, ekonomik veya sosyal bir faaliyet yürütmemesine rağmen, kişilerin para karşılığı sigortalı olarak gösterildiği kâğıt üzerinde faaliyet gösteren paravan iş yerleridir.
Sahte sigortalılık genelde emeklilik için prim gününe ihtiyacı olan vatandaşlar tarafından eksik olan prim gününü doldurmak adına veya kadın sigortalıların doğum öncesi ve sonrası geçici iş göremezlik ödeneği alabilmek adına tercih edilen bir yöntem olmasına rağmen, yasal olmadığı gibi tespiti hâlinde telafisi mümkün değildir.
SGK tarafından sahte iş yerlerinin denetimi önceleri yalnızca üçüncü kişilerden gelen ihbar ve şikâyetler üzerine kısıtlı sayıda yapılmakta iken, şimdilerde ihbar ve şikâyetlerden daha çok geliştirilen programlar vasıtasıyla belirlenen sahte, kontrollü ve şüpheli iş yerlerine yönelik çok daha geniş bir çerçevede ve çok daha etkili bir şekilde yürütülmektedir.
“Sahte iş yeri”, yapılan kontrol ve denetimler sonucunda gerçekte faaliyet göstermediği hâlde çalışmayan kişilerin sigortalı olarak bildirildiği kesin olarak tespit edilmiş iş yerlerine,
“Kontrollü iş yeri”, Kurumca gönderilen tebligatları almayan ve primlerini de ödemeyen veya cüzi tutarda ödeyen iş yerleri ile Kurumca belirlenen çeşitli yöntemler çerçevesinde sahte olması kuvvetle muhtemel olan iş yerlerine,
“Şüpheli iş yeri” ise “Sahte İş yeri” ve “Kontrollü İş yeri” olarak tanımlanmış olan iş yeri yetkililerinin Türkiye’de kurulu bulunan diğer iş yerlerine yönelik yapılmış tanımlamaları ifade etmektedir.
Emeklilik başvurusunda bulunan vatandaşların sahte, kontrollü ve şüpheli iş yerlerinden bildirilmiş hizmetleri hizmet dökümünde S, K ve Ş harfleriyle gösterilir. Emeklilik için gerekli olan prim günü, sigortalılık süresi ve yaş şartını sağladım diyerek emeklilik aylığı bağlanması için başvuruda bulunan vatandaşların; sahte iş yerinden bildirilmiş hizmetleri varsa, bu iş yerlerinin sahte olduğu yapılan denetim ve kontroller neticesinde tespit edildiğinden, bu iş yerlerinden bildirilen prim günleri emeklilik hesabında dikkate alınmamaktadır.
Kontrollü iş yerlerinden bildirilmiş hizmetleri varsa, bu iş yerlerinden bildirilen prim günlerinin doğruluğu yapılacak kontrol ve denetimler sonuçlandırılıp kontrollü iş yeri kodu kaldırıldığı (iş yerinin faaliyette bulunduğu ve sigortalı çalıştırdığı tespit edildiği) takdirde emeklilik hesabında dikkate alınmakta, aksi hâlde dikkate alınmamaktadır.
Şüpheli iş yerlerinden bildirilmiş hizmetler varsa, bu iş yerlerinden bildirilen prim günlerinin doğruluğu kontrol edilmeden, başka bir ifade ile şüpheli iş yerlerinden bildirilen prim günleri sanki normal bir iş yerinden bildirilmiş gibi emeklilik hesabında dikkate alınmaktadır.
