Bilişim teknolojilerindeki gelişmeler her yaş grubundaki insan üzerinde önemli değişimleri beraberinde getirdiğini söyleyebiliriz. Teknolojinin, bilgisayarın ve özellikle internetin keşfedilmesi ve gelişmesi insan hayatının odak noktası haline gelmiştir.
21. yüzyıl her türlü bilgiye teknoloji ve internet aracılığı ile kolay ulaşım sağlanması bakımından bilgi çağı olarak değerlendirilmektedir. Özellikle internet teknolojisinin ilerlemesiyle birlikte web 2.0 teknolojileri geliştirilmiş, bununla birlikte bilgi ve veri paylaşımı için kullanılan ve insanların iletişim ihtiyacını giderdiği sosyal paylaşım ağları ortaya çıkmıştır.
Çok kullanıcılı oyunlar, anlık ileti paylaşımı, twitter, facebook, instagram gibi internet uygulamalarının kullanılmaya başlanmasıyla sosyal medyanın insan hayatının en temel iletişim kurma yollarından biri haline geldiğini görüyoruz.
Sosyal medya uygulamaları aracılığı ile insanlar dünyada olan biten olaylarla ilişkili bilgilere ulaşmakta, çeşitli felaketlerle ilgili duygularını ve düşüncelerini paylaşmakta, hatta insani yardımların yapılmasına da katkı sağlamaktadır.
Son araştırma raporlarına göre, 2023’ün başında dünya nüfusu 8.05 milyara ulaşmıştır. 2023 son verilerine göre dünyada toplam 5.56 milyar (%69.1) insan cep telefonu, 5.19 milyar (%64.5) insan internet, 4.88 milyar (%60.6) insan sosyal medya kullandığı belirlenmiştir.
Sosyal medyanın bilgiye kolaylıkla ulaşabilme, bilgi içerikleri üretme ve paylaşma, çeşitli gruplara üye olma ve etkinliklere katılabilme, mesleki bilgilerini geliştirici uygulamaları gözlemleme, her türlü görüşü özgürce açıklayabilme, mesleki kariyer gruplarına üye olabilme, iş arama, sağlık ve eğitim gibi konularda çeşitli kişisel bilgiler paylaşma ve edinebilme, arkadaşları ya da tanıdıklarıyla çevrimiçi buluşabilme gibi çeşitli birçok nedenlere bağlı olarak günümüzde her yaş grubundaki insanlar tarafından çeşitli nedenlerle yaygın kullanılmaktadır.
Bununla birlikte sosyal medyanın kontrolsüz ve aşırı kullanımının iş, eğitim, sosyal veya kişisel alanlara olumsuz etkileri olacağı ve çeşitli sorunlara neden olabileceği bilinmektedir.
Özellikle fiziksel sorunlara, uyku sorunlarına, özel ve başkalarıyla olan ilişkilerde yaşanan sosyal problemlere, aşırı zihinsel meşguliyete, yapılacak işlerin ertelenmesine, kullanıma sınır getirememeye, erişimde değilken huzursuzluğa, yalnızlığa ve depresyon gibi çeşitli problemlere, en önemlisi de sosyal medya bağımlılığına neden olabilmektedir.
Aslında her türlü bağımlılık aynı zamanda bir beyin hastalığıdır. Bilindiği gibi kullanılan madde beyindeki ödül merkezini etkiler ve dopamini salgılatır. Dopamin bizim ödül maddemizdir. Dopamin yükseldiği zaman kendimizi çok iyi hissederiz. Sadece maddeler dopamini yükseltmez. Teknoloji, spor, müzik, sosyal medya gibi madde dışı davranışlar da dopamini yükseltir. Herhangi bir şeye karşı salgılanan dopamin doğası gereği daha fazla madde ya da madde dışı şeyleri kullanmayı ister. Bundan dolayı kullanılan şey daha artarak kullanılır. Bu artma durumu devam eder, çünkü etkisi azaltmıştır. Bu bağımlılık döngüsüdür.
İnsanların sosyal medyada aşırı ve kontrolsüz zaman geçirmeleri ve her şeyden hızlıca bilgilenme ve anında haberdar olma istekleri zaman kaybı, kontrol kaybı ve iletişim kaybına neden olabilmekte, bu durum kişide bireysel, psikolojik, ekonomik, sosyal, ailevi, iş ve arkadaş ilişkilerinde zorlanmalara neden olabilmekte ve böylece psikolojik temelli davranışları ortaya çıkabilmektedir. Bu sorunlu davranışlar sosyal medya bağımlılığı çerçevesinde açıklanabilmektedir.
Sosyal medyanın amaçlı kullanımı başta olmak üzere sınırlı, sorumlu, sağlıklı, güvenli, aktif, işlevsel, faydalı, bilinçli, yasal ve bilgili kullanımının çağımızda büyük sorunlar oluşturmayacağı söylenebilir. Ancak her yaş grubundaki insanların medyada aşırı ve kontrolsüz zaman geçirmeleri önemli sorunları beraberinde getirmektedir.
Sonuç olarak, sosyal medya kullanımının her yaş grubu insanda pandemi düzeyinde bağımlılık yaptığını görüyoruz. Diyorum ki, teknolojiyi amacımız doğrultusunda biz kullanalım, teknolojinin bizi kullanmasına ve esir almasına izin vermeyelim..!
