Tarım Bakanlığı, bir ülkenin tarım politikasını resmi olarak yürüten kurumudur, koordinasyonu sağlayan en önemli yönetsel ve idari birimdir. Her ülke kendine özgü bir tarım politikası belirler ve bu politikayı uygular. Bunun nedeni ülkelerin birbirinden farklı ekolojik özelliklere, ekocoğrafik fiziki haritaya, demografik yapıya ve farklı tarımsal yapıya sahip olmalarıdır. Ancak ne olursa olsun, her ülke tarımını desteklemektedir. Tarım Bakanlığı da bu desteklemenin nasıl uygulanacağını belirleyen ve koordinasyonu sağlayan en önemli kuruluştur.
Tarım politikasını resmi olarak yürüten merkezi kurumun ve taşra kuruluşlarının durumunu; gelecekle ilgili düşüncelerini, 2021 yılı isteklerini, karar alma süreçlerini ve gelişimini anlamak düşüncesiyle; beklentilerine ilişkin deneyimlerimi, naçizane gözlemlerimi maddeler halinde sıralamıştım, kaldığım yerden devam ediyorum.
7- Bakanlık bünyesindeki TAGEM’in mevcut destekleri ile tarım sektörüne destek vermesi pek mümkün görünmemektedir. TAGEM’e bağlı 48 enstitüye aktarılan fon dışında, özel sektör-üniversite-enstitü ortaklığının desteklendiği “AR-GE Destek Programı” ile bunu başarmak çok olası gözükmemektedir. Bu nedenle tüm paydaşların desteklendiği ve bu vesile ile Türk Tarım Ar-Ge’sine yön verilen bir yapı beklemekte kolay değil. Peki, ne yapılmalı? Organizasyon şeması, bütçesi ve destek türleri yeniden düzenlenmeli. Yurtiçinde ve yurtdışında muadil kurumların incelenmesi ve alternatif yol haritalarının tartışmaya açılması gerekir. Yurt içinde ilk olarak TÜBİTAK organizasyonu, destek çeşitliliği güncellenerek TAGEM’e uyarlanmalıdır. Özellikle tarımsal desteklerin çeşitlenerek, TAGEM bütçesinin en az TÜBİTAK bütçesi kadar artırılması faydalı olacaktır. Yönetim yapısı olarak özel bütçeli bir yapıya haiz olması da kurumsal bağımsızlık açısından önem arz etmektedir. Yurtdışında ise Fransa INRA ve USDA Tarım Araştırma Servisinin incelenmesinde fayda var diye düşünüyorum. Bu bağlamda TAGEM enstitülerinin en yakın ve etkin ziraat fakülteleri ile koordineli çalışması, enstitü elemanlarının lisansüstü programlar ile akademik yönden yönlendirilmeleri sağlanmalıdır.
8- Bakanlığın gençlere yönelik özellikle; ziraat fakültesi ve veteriner hekimi gençlerine öncelik vererek bir politika geliştirmesi gerekmektedir. Mezunların tamamının bakanlık personeli olmayı hayaline alternatif alan geliştirilmelidir. Özellikle kırsal kalkınma programlarında genç ziraat mühendislerine yönelik arazi temini-milli emlak arazilerinden ecrimisil karşılığında arazi tahsis edilmesi ve finansal destek programlarının oluşturulması gerekmektedir. Hem tarımsal üretime katkı maksatlı, hem de gençlerin bakanlık bünyesinde kazanımı için bir alternatif olarak: Üniversiteden yeni mezun ziraat mühendislerine TİGEM çiftlik arazilerinin veya TAGEM Enstitü arazilerinin belli bir oranının altyapı kurulum şartı ile kiraya verilmesinin önü açılmalıdır. Bu sayede bilginin tarımla buluşması da sağlanmış olacaktır. Yeni mezun ziraat mühendislerinden sınavla seçilecek bir kontenjanı TİGEM çiftliklerine alınarak, iki yıllık meslek iç eğitim sonrası böyle bir uygulama pilot proje olarak uygulanabilir.
9- Taşrada hizmet kalitesinin en önemli bileşenlerinden biri de hizmet araçları ve fiziki koşullardır. Özellikle ilçelerde 1980 model araçlar ile hizmet götürmek zorunda kalındığı, bakanlık bürokrat hiyerarşisine yansıtılmamış olunsa da, bu durum ilçelerde yaşanılan bir gerçektir. Özellikle İlçe müdürlüklerinde hizmet aracı ve fiziki koşullarının iyileştirilmesi, kırsala ve çiftçilere daha iyi hizmet verilmesi açısından önemli ve gereklidir.
10- Gerek İl Müdürlüklerinde gerekse de İlçe Müdürlüklerinde teknik ve idari konularda konusunda uzmanlaşmış personel hizmet kalitesini ve hızını arttıracağı gibi hata payını da en aza indirecektir. Taşrada konu uzmanı personel sayısının artması faydalı olacaktır diye düşünüyorum.
11- Yükseköğretim kurumları ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyaç duyduğu nitelikli insan gücünü yetiştirmek üzere 1416 sayılı kanun gereğince verilen burs ile (YLSY Programı) lisansüstü öğrenim görmek amacıyla yurt dışına öğrenci gönderilmektedir. Bu kapsamda TAGEM yurtdışı eğitim için Milli Eğitim Bakanlığı(MEB) ile görüşerek gerekirse protokol yaparak; ziraat fakültesi öğrencilerinden fakülteyi dereceyle bitiren ilk 3 kişi arasından seçim yapmayı düşünmelidir. Başarılı öğrenciler arasından seçim yapmak Bakanlık, TAGEM ve MEB açısından kolay olacak ve bakanlığın başarılı personel çıtası kesinlikle yükselecektir.
12- Üreticiler Tarım Bakanlığı tarafından birçok konuda desteklenmekte ve üretime teşvik edilmektedir. Ancak, bu teşvikler için ayrı ayrı bireysel başvurular alınmaktadır. Çağımız artık dijital çağ. Bürokrasinin daha sadeleştiği, sistemlerin birbiri ile entegre edildiği, üreticilerin tek başvuru ile (belki de online olarak) tüm işlemlerini yaptırabileceği bir sistem geliştirilmesi kesinlikle faydalı olacaktır.
13- Taşra kurumlarının en büyük görevi Tarım Bakanlığının yereldeki iş ve işlemlerini gerçekleştirmek ve hizmet verdiği kesimin Bakanlık ile ilgili olan konularda sorunlarına çözümler üretmektir. İl ve İlçe tarım müdürlükleri hizmet ettiği illerin tarımını iyileştirmeye, geliştirmeye, kalkındırmaya ve üretici gelirlerini yükseltmeye yönelik çeşitli kurumlar ile projeler hayata geçiriyor. Bu projelerin finansmanı ve yerelde uygulanacak projeler için Bakanlığın İller özelinde ödenekler ayırması gereklidir. Böylelikle taşra kuruluşları bakanlığı diğer kurumların nazarında daha iyi temsil edecek ve taşra kurumlarının başarı çıtasını yükseltecektir diye düşünüyorum.
Kıymetli okurlarım, değerli çiftçi dostlarım, Çarşamba günü devam edeceğim.
